Pneumokokken

Pneumokokkenziekte is een verzamelnaam voor ziekten die worden veroorzaakt door de pneumokokbacterie. Er bestaan meer dan 90 verschillende types van deze bacterie. Pneumokokkeninfecties kunnen variëren van milde luchtweginfecties tot ernstige ziekten, zoals longontsteking, hersenvliesontsteking en bloedvergiftiging. Kinderen jonger dan 2 jaar en mensen ouder dan 65 jaar lopen een hoger risico op een pneumokokkeninfectie, vaak met een ernstig verloop.

Symptomen 

Je kan drager zijn van pneumokokken zonder zelf ziek te worden. Deze bacteriën komen vaak voor in de bovenste luchtwegen (neus en keel) zonder ziekte te veroorzaken. Soms kan de bacterie toch een infectie veroorzaken. De klachten verschillen per persoon en zijn afhankelijk van de plaats van de infectie in het lichaam. 

Er zijn twee soorten pneumokokkeninfecties:

• Niet-invasieve pneumokokkeninfecties: Veel voorkomende milde infecties zijn: 
  • oorontsteking 
  • sinusitis (een ontsteking van de sinussen of neusbijholtes).

Een longontsteking is een ernstige niet-invasieve pneumokokkeninfectie, die kan verergeren  naar een invasieve pneumokkeninfectie wanneer de bacterie in het bloed komt. De symptomen van een longontsteking kunnen koude rillingen, hoge koorts, pijn bij het ademhalen en hoesten zijn.

• Invasieve pneumokokkeninfecties: Ernstige infecties zoals een hersenvliesontsteking of bloedvergiftiging. Deze kunnen leiden tot blijvende klachten of zelfs overlijden. 
   

Verspreiding

Zowel kinderen als volwassenen kunnen drager zijn van de bacterie zonder zelf ziek te worden, maar ze kunnen anderen wel besmetten. 

• via kleine druppeltjes , bijvoorbeeld door hoesten en niezen, spreken.
• door direct contact met een besmet persoon, bijvoorbeeld door zoenen. 

Vooral jonge kinderen, mensen vanaf 65 jaar en mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een hoger risico om ziek te worden door pneumokokken met ernstige klachten.

Vaccinatie tegen pneumokokken maakt deel uit van het basisvaccinatieschema voor kinderen jonger dan 2 jaar. Dit vaccin beschermt tegen 13 gevaarlijke types van pneumokokken. Vaccinatie tegen pneumokokken wordt ook sterk aanbevolen voor risicogroepen, zoals personen vanaf 65 jaar en mensen met een verzwakt immuunsysteem. Pneumokokkenvaccinatie is gratis voor alle kinderen jonger dan 2 jaar en onder bepaalde voorwaarden voor 65- tot 80-jarigen.

Basisvaccinatie

Je hebt 3 vaccinaties nodig om beschermd te zijn. Deze vaccinaties zijn gratis en worden toegediend via Kind en Gezin, de huisarts of kinderarts. 

Prevenar 13 biedt een uitstekende bescherming tegen 13 gevaarlijke types van pneumokokken.

Er bestaan ook andere vaccins tegen pneumokokken. Deze zijn betalend:

• Prevenar 15: beschermt tegen 15 types (3 vaccinaties nodig)
• Prevenar 20: beschermt tegen 20 types (hiervoor zijn 4 vaccinaties nodig)

Vaccinatie voor risicogroepen en volwassenen vanaf 65 jaar

Pneumokokkenvaccinatie wordt door de Hoge Gezondheidsraad aanbevolenpdf bestand3.0mb voor:

• Mensen met een verhoogd risico op ernstige infecties, zoals personen met een verzwakt immuunsysteem, bepaalde chronische aandoeningen of specifieke medische situaties (bijvoorbeeld na een cochleair implantaat).
• Volwassenen vanaf 65 jaar, omdat zij - zelfs als ze zich gezond voelen - meer risico lopen op ernstige pneumokokkeninfecties.

Er zijn verschillende vaccins beschikbaar die beschermen tegen pneumokokken. Welk vaccin voor jou geschikt is, hangt af van jouw leeftijd, gezondheidstoestand en situatie. Raadpleeg je arts voor advies op maat.

Inhaalvaccinatie

Ben je niet of niet volledig gevaccineerd tegen pneumokokken? Dan kan een inhaalvaccinatie nuttig zijn, vooral voor kinderen jonger dan 2 jaar, risicogroepen en personen vanaf 65 jaar.

Kostprijs

• Prevenar 13 is gratis voor kinderen jonger dan 2 jaar. Het vaccin kan worden toegediend via Kind en Gezin, de huisarts of de kinderarts. Het vaccin zelf is altijd gratis, maar bij toediening door een arts kan er een consultatiekost in rekening worden gebracht. Haal je het vaccin zelf bij de apotheek? Dan kunnen de kosten niet worden terugbetaald.
• Prevenar 15 en Prevenar 20 zijn niet gratis. Deze vaccins kun je op voorschrift afhalen bij de apotheker.
• Personen tussen 65 en 80 jaar kunnen onder bepaalde voorwaarden recht hebben op terugbetaling van Prevenar 20. Bespreek de voorwaarden met je arts.

Pneumokokkeninfecties worden behandeld met antibiotica. Bij ernstige infecties, zoals hersenvliesontsteking, bloedvergiftiging of longontsteking is snelle medische hulp noodzakelijk om complicaties te voorkomen.

Pneumokokken worden veroorzaakt door de bacterie Streptococcus pneumoniae. De pneumokok is na de meningokok momenteel de belangrijkste oorzaak van bacteriële meningitis (hersenvliesontsteking). Daarnaast kan ze ook verantwoordelijk zijn voor een bacteriële longontsteking (pneumonie), middenoorontsteking (otitis), of een algemene bloedvergiftiging (sepsis).

Hersenvliesontsteking door de pneumokokkenbacterie kan blijvende beschadiging van het zenuwstelsel veroorzaken, met bijvoorbeeld gehoorverlies als gevolg. Sommige kinderen lopen een verhoogd risico op pneumokokkeninfecties (bv. bij een verzwakte weerstand, een chronische ziekte ...). Ook mensen zonder milt of met een niet-functionerende milt en mensen met een chronische ziekte (van hart, longen, nieren, lever, diabetes ...) of een verzwakt immuunsysteem lopen een verhoogd risico.