Zorgzame buurt 'PLEK35' in Dendermonde

“In PLEK35 bieden we aan een zestigtal volwassenen met een verstandelijke beperking een zinvolle en leuke daginvulling,” vertelt opvoeder Jasper Van Buggenhout. De deelnemers kunnen er aan de slag in drie verschillende ateliers. In het creatieve atelier maken ze keramiek, decoratie en wenskaarten voor allerlei gelegenheden. Het logistieke atelier onderhoudt het gebouw en voert taken uit voor externe partners. En dan is er nog het commerciële atelier, waar deelnemers in de cadeauwinkel de creaties van hun collega’s verkopen en in het verwencafé soep, gebak en snacks bereiden. Veel deelnemers verblijven in de leefgroep Ter Plekke die naast Plek 35 gevestigd is. Zowel PLEK35 als Ter Plekke maken deel uit van Blijdorp, een dienstverleningscentrum voor kinderen, jongeren en volwassenen met een beperking in de regio Dendermonde.

“Toen de Vlaamse overheid een oproep lanceerde om deel te nemen aan Zorgzame Buurten, waren we volop bezig met de opstart van PLEK35,” herinnert Jasper zich. “Toch sprak het idee ons meteen aan. We geloofden dat een buurtgerichte werking voor PLEK35 en Ter Plekke een meerwaarde kon zijn. In tegenstelling tot andere Blijdorpvoorzieningen die wat meer afgeschermd zijn, bevinden we ons hier in het centrum van Dendermonde en zetten we sterk in op inclusie. We willen onze deelnemers actief laten deelnemen aan de samenleving. Sommigen wonen permanent in Blijdorp en hun wereld is dus klein. Van een babbeltje op straat met de buurvrouw fleuren ze helemaal op.”

“Maar we zagen ook kansen in de andere richting”, legt Jasper verder uit. “We wilden dat de buren ook naar ons zouden  komen zodat ze konden zien hoeveel talent hier elke dag aan het werk is. Daarom openden we de cadeauwinkel en het verwencafé. Onze deelnemers krijgen veel zorg, maar het doet hen deugd als ze zelf ook voor anderen kunnen zorgen. Een koffietje zetten, een cadeautje inpakken voor een bezoeker – het zijn kleine dingen, maar ze geven hen het gevoel echt iets te betekenen. En dat doet hen groeien.”

Roel Baeyens werkt, net als Jasper, als opvoeder voor Blijdorp. “Toen we groen licht kregen om deel te nemen aan Zorgzame Buurten, werden Jasper en ik aangeduid als coördinatoren”, vertelt hij. “We kregen elk vijf uur per week om de buurtwerking uit te bouwen. Niet veel, zeker in het begin. Maar het maakte ons wel extra creatief en efficiënt. Waar mogelijk lieten we onze rol als opvoeder samenvallen met die van coördinator.” Vrijwel alles wat ze ondernamen voor Zorgzame Buurten, deden ze samen met de deelnemers van PLEK35. En dat bleek een schot in de roos. “Eigenlijk zijn zij de perfecte buurtverbinders”, zegt Roel. “Ze spreken zonder vooroordelen met iedereen. Het maakt voor hen niet uit waar je vandaan komt, hoe je eruitziet of waarin je gelooft.”

In een eerste fase trokken Roel en Jasper samen met de deelnemers van PLEK35 de buurt in om haar bewoners beter te leren kennen. “In het begin voelden we wat aarzeling bij sommige buurtbewoners”, vertelt Roel. “Ze wisten niet goed hoe te reageren op mensen met een verstandelijke beperking. Maar beetje bij beetje verdwenen die drempels en waren ze dankbaar voor de karweitjes die wij voor hen deden: de vuilnisbakken buitenzetten voor de buurvrouw, de boodschappen van de buurman de trap op dragen. Niet veel later organiseerden we Soep op de stoep. We zetten een tentje op het voetpad, zorgden voor muziek en deelden zelfgemaakte soep uit. Op die manier wilden wij verder kennismaken met de buren en hen ook onderling met elkaar in contact brengen. Later gaven we aan dat initiatief nog een zomerse twist en nodigden de omwonenden uit voor mocktails en aperitiefhapjes.”

Bij de opstart van Zorgzame Buurten namen Roel en Jasper ook contact op met Jirka Van Lembergen. Zij is deskundige Buurtzorg voor de stad Dendermonde. “De buurt rond PLEK35 telt veel sociale huisvesting en bewoners met een migratieachtergrond. Vroeger werd hier aan opbouwwerk gedaan, maar omdat de wijk dicht bij het centrum ligt en als goed leefbaar wordt beschouwd, besloot de stad om de focus te verleggen naar kwetsbaardere buurten”, legt ze uit.

Toch merkte Jirka dat het wegvallen van ondersteuning niet zonder gevolgen bleef. “Dit is een echte doorgangsbuurt. Er passeren veel mensen op weg naar het centrum, maar er is weinig onderling contact. Net daarom was ik zo blij dat PLEK35 deelnam aan Zorgzame Buurten. Plots kwam de wijk weer in beweging”, vertelt ze. “De stad wilde het initiatief dan ook graag ondersteunen. Niet alleen logistiek, ook inhoudelijk. We wilden de deelnemers van PLEK35 helpen om nog meer naar buiten te treden. Daarom besloten we hen in te schakelen voor onze activiteiten en ontstonden er mooie samenwerkingen. Zo hielpen de deelnemers van PLEK35 onder meer op de Dag tegen Armoede. Ze maakten flyers om mensen te sensibiliseren en deelden ze zelf op de markt uit.”

“Vroeger moesten wij altijd zelf organisaties benaderen met de vraag waar onze deelnemers konden helpen, zodat ze zich nuttig voelden,” gaat Roel verder. “Maar nu komen de vragen spontaan en dat maakt ons werk iets lichter. “Niet alleen de stad doet een beroep op PLEK35. Er ontstonden ook mooie samenwerkingen met organisaties als het dienstencentrum Het Zilverpand, de sociale huisvestingsmaatschappij STEK92 en het centrum voor jeugdbeleid Uit de Marge. Dat dat allemaal heel organisch gebeurt, is een van de mooie resultaten van dit project. Ook woonzorgcentrum Mariatroon schakelt onze mensen graag in. Laatst wilden de zorgverleners met hun bewoners naar de bloemencorso, maar er waren niet genoeg handen om de rolstoelen te duwen. Onze deelnemers hebben dat met plezier gedaan.”

“Ook de beeldvorming rond mensen met een verstandelijke beperking is veranderd. Vroeger was Blijdorp voor velen ‘een instelling’. Maar mensen kijken nu anders naar ons. Wie langsgaat in het verwencafé, komt echt om te ontspannen, iets te eten of te drinken. Velen komen terug. Dat zegt iets”, vertelt Jasper. “Een ander mooi voorbeeld van die evolutie is de buitenspeeldag, een initiatief van de mobiele speelpleinwerking Vollenbak en gericht op kinderen en jongeren uit kwetsbare buurten. Toen de organisatoren vroegen of we wilden meedoen, zijn we daarop ingegaan. In het begin was er langs beide kanten wat schroom”, herinnert Roel zich. “De jongeren wisten niet goed hoe ze met onze mensen moesten omgaan en omgekeerd was dat net zo. Maar na enkele edities was die drempel weg. Van zodra beide groepen elkaar nu zien, gaan ze een partijtje cubben. Onlangs zei een jongere: ‘Vroeger zou ik er nooit aan gedacht hebben om met mensen met een beperking te praten. Nu zijn het mijn vrienden.’” Roel glimlacht: “Dat is toch prachtig.”

“We zijn aan Zorgzame Buurten begonnen met een zekere naïviteit”, geeft Jasper eerlijk toe. “We dachten: we organiseren iets, mensen zullen dat leuk vinden en vanzelf deelnemen. Maar zo werkte het natuurlijk niet. De opkomst was niet altijd groot. Een zorgzame buurt creëren vraagt tijd en veel geduld. Maar uiteindelijk heeft het geloond. Als we terugkijken op de voorbije drie jaar, mogen we trots zijn. Beeldvorming veranderen in zo’n korte tijd is een straffe verwezenlijking.”

Niet alleen de beeldvorming konden Jas per en Roel keren, ze brachten ook meer samenhang in de buurt. “Waar je vroeger vooral aparte groepjes mensen had, ontstaat er nu door Zorgzame Buurten stilaan een buurtgevoel. Mensen groeten elkaar, maken een praatje op straat. Onze deelnemers geven het goede voorbeeld: ze vragen spontaan hoe het met iemands hond of partner gaat. Die kleine gebaren maken een groot verschil. Er is een warme sfeer ontstaan in de wijk.” Voor Jasper was het slotmoment van de Dag van de Buren vorig jaar het bewijs dat Zorgzame Buurten zijn vruchten afwerpt. “Op het grasveld wat verderop in de straat verzamelden jong en oud zich: buren, deelnemers van PLEK35, bewoners van het woonzorgcentrum. Samen werd er gegeten, gedanst, gelachen. Zo zie je maar: als je tijd investeert en volhoudt, komt er iets moois uit.”