Wonen, begeleiding en zorg op maat van personen met dementie in het hart van het dorp

Heropwaardering van een bijzondere plek in Oosterlo

Dit project, een eerste fase in het masterplan, is de verbouwing van de voormalige doktersvilla van een huisarts uit het dorp. Deze woning heeft een bijzondere uitstraling door haar geschiedenis, haar plaats in het dorp en haar parktuin. Het huis is verbouwd tot een plek voor kortverblijf, dagverzorging, nachtopvang en ambulante begeleiding op maat.

Het programma op de site bestaat uit vier karakteristieke elementen: de villa, de lage aanbouw met slaapkamers, het tuinpaviljoen en de tuin. De architecten vertrokken van de aanwezige kwaliteiten van de villa, met haar royale leefruimtes, en creëerden met strategische interventies een open en kwalitatieve woon- en leefruimte.

Schakeling van ruimten biedt vele mogelijkheden

De leefruimtes in de villa vormen een boeiende schakeling van verschillende delen, steeds met een andere relatie tot de tuin en het dorp. Op het gelijkvloers bevinden zich ook enkele nevenfuncties zoals een dokterspraktijk en een kineruimte. Op de verdieping zijn kamers en studio’s ingericht en is er ruimte voor een assistentiewoning. Hierdoor kan de villa verblijf op maat aanbieden aan familie en buitenstaanders, studiebezoekers en zelfs artists in residence. Deze ruimtes geven Huis Perrekes de mogelijkheid om te experimenteren en te verbinden met de buitenwereld.

De uitbouw is een laag gebouw dat de dag scheidt van de nacht. Hierin zijn tien slaapkamers voorzien langs een lichtrijke geknikte gang die zich de tuin in beweegt. Op de kop ervan, tussen de hoge bomen, ligt een muziektherapieruimte. Deze aanbouw nestelt zich subtiel in tussen de imposante bomen.

Ontwerp van masterplan tot een wiegbed

Het ontwerpteam vertaalt de visie van Huis Perrekes in een totaalaanpak waarbij de nood aan sociaal contact op alle schalen verweven zit: van het ontwikkelen van een masterplan tot het ontwerpen van meubilair. In een overkoepelend masterplan – dat vandaag nog in ontwikkeling is – wordt onderzocht hoe het zorgprogramma verweven kan worden met het dorpsweefsel en de publieke ruimte van Oosterlo. Aan de grondslag ligt het belang van het alledaagse leven, de straat, het dorpsplein als verbinding met de wereld en spreekt op die manier elke dorpsbewoner op zijn/haar verantwoordelijkheid aan. Er wordt samen zorg gedragen.

Ook op de kleinste schaal zet deze vertaling zich voort met op maat gemaakt meubilair die de bewoners bewust uitnodigt zoals bijvoorbeeld de bank in de tuin, die uitnodigt tot samen zijn, de grote ronde tafel in de leefruimte en het Wiegbed.

Tuin en tuinpaviljoen zorgen voor verbinding

Het tuinpaviljoen staat achter in de tuin van de villa. Het is een plaats voor stilte, herbronning, ontmoeting, concerten, en de repetitieruimte voor het koor De Betties. Het is een rustplek tijdens een tuinwandeling. Het is een ruimte die verbonden is met het dorp en de andere huizen van Huis Perrekes.

De tuin is een verbindende ruimte tussen de wereld van de bewoners die zich in het dementieproces gaandeweg naar binnen richt en het dorp, de wijdere wereld. Het unieke karakter van deze open plek tussen de oude bomen werd opgewaardeerd i.s.m. een landschapsarchitect. De tuin wordt overdag opengesteld voor de buurt en wordt zo een echte park-tuin. De tuin is een verbindend element tussen de villa, het muzieklokaal, het paviljoen en het dorp en biedt ook ruimte voor tijdelijke installaties, kunstmanifestaties en de jaarlijkse kermis.

Duurzame verbouwing en uitbreiding

Het ontwerpteam onderzocht in samenspraak met Huis Perrekes hoe de eigenheid van de bestaande villa maximaal bewaard kon worden zonder in te boeten op wooncomfort. De villa werd aan de buitenzijde grondig geïsoleerd, voorzien van de juiste ventilatie- en verwarmingssystemen en er werd gekozen voor bescheiden en karaktervolle, duurzame materialen.

De aangebouwde vleugel werd losgekoppeld van de grond om de onderliggende wortels van de bomen nog steeds lucht te kunnen geven. Zo is er garantie dat de bomen gezond kunnen blijven. In de zomer zorgen de bomen op hun beurt voor een natuurlijke koeling.

Ervaring van de bouwheer

De vertaling van de visie van Huis Perrekes naar een masterplan en architectuurprojecten is niet over één nacht ijs gegaan. Huis Perrekes heeft van bij het begin een duidelijke visie gehanteerd op goed wonen en leven voor personen met dementie en een projectregisseur onder de arm genomen. De start was een conceptstudie met masterplan dat gediend heeft als visiedocument en projectdefinitie voor de Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester. Via deze weg werd NU architectuuratelier gekozen.

De betrokkenheid van medewerkers, families, buurt, stad en externe deskundigen was erg belangrijk en gebeurde via bevragingen en workshops, zowel tijdens de studiefase als werf. Ook de nauwe samenwerking met de overheid, namelijk Stad Geel en andere betrokken overheden was essentieel. De reacties van alle gebruikers op het nieuwe project waren zeer positief.

Leerpunten of tips

• Ontwikkel een duidelijke visie op het ritme van de tijd.
• Stel een extern projectregisseur aan.
• Bezoek in masterplanfase al, samen met de architect, de bouwheer en projectregisseur, andere voorzieningen. Dit zorgt voor veel gebundelde deskundigheid en leerrijke uitwisseling.
• Ga in een vroeg stadium al in gesprek met betrokken overheden en behoudt een goede communicatie.  
• Heb extra aandacht voor akoestiek in de plannen en uitvoering.

Meer lezen

• https://www.nuarchitectuuratelier.com/project/huis-perrekes/
• https://www.vai.be/gebouwen/zorginfrastructuur/huis-perrekes