Bof (dikoor)

Symptomen

Bof, ook wel dikoor genoemd, wordt veroorzaakt door het bofvirus. De eerste symptomen treden 12 tot 25 dagen na besmetting op (meestal 16-18 dagen), en verdwijnen meestal na een week.

• Bof begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, keelpijn en pijn bij het kauwen.
• Typisch voor bof is de zwelling van de speekselklieren, vooral onder de oren (parotisklier), wat leidt tot gezwollen wangen en oorpijn.

Bof kan soms ernstige complicaties veroorzaken, zoals doofheid of een hersenvliesontsteking. Bij jongens vanaf de puberteit kan bof leiden tot een ontsteking van de teelballen (orchitis), en bij meisjes vanaf de puberteit kan een ontsteking van de eierstokken (oöforitis) optreden. In zeldzame gevallen kan dit tot onvruchtbaarheid leiden. Andere zeldzame complicaties zijn nierfunctiestoornissen of ontstekingen van de alvleesklier, schildklier of hart. Zwangere vrouwen lopen een verhoogd risico op een miskraam. 

Verspreiding

Bof verspreidt zich via:

• kleine vochtdruppeltjes in de lucht, bijvoorbeeld door hoesten, niezen;
• direct contact met een besmet persoon (aanraken besmette wond, zoenen).

Bof is al besmettelijk van 1 tot 2 dagen vóór tot 5 dagen nádat de zwelling van de wangen of slapen zichtbaar wordt. Niet iedereen die besmet raakt, wordt ziek, maar kan toch anderen besmetten.

Vaccinatie is de beste manier om jezelf en anderen te beschermen tegen bof. De vaccinatie maakt deel uit van het combinatievaccin tegen mazelen, bof en rodehond (MBR). Je wordt gevaccineerd met twee dosissen op verschillende leeftijden. Er moet minstens 4 weken tussen de 2 dosissen van het MBR-vaccin zijn. 

Basisvaccinatie

De vaccinatie tegen bof is opgenomen in het gratis basisvaccinatieschema voor kinderen:

In de meeste gevallen worden kinderen op 12 maanden gevaccineerd door Kind en Gezin en op 9 jaar wordt er op school door het CLB een tweede dosis toegediend. Dit is volledig gratis. Kinderen kunnen ook via de huisarts of kinderarts worden gevaccineerd. In dat geval betaal je voor de consultatie, maar niet voor het vaccin.

Inhaalvaccinatie

Ben je nooit gevaccineerd of kreeg je maar één dosis, en heb je bof nog nooit doorgemaakt? Dan is het belangrijk je vaccinatie te vervolledigen. Raadpleeg hiervoor je arts. Twijfel je of je al gevaccineerd bent? Je kunt dit nakijken op www.mijngezondheid.be of in je vaccinatieboekje.
Let op: Vrouwen mogen niet gevaccineerd worden tijdens de zwangerschap. Na vaccinatie is het aangeraden om niet zwanger te worden binnen de eerste maand na vaccinatie.

Reisvaccinatie

Ga je op reis? Controleer dan altijd je vaccinatiestatus. Op www.wanda.be vind je een overzicht van landen met uitbraken. Voor een bezoek aan verschillende landen wordt MBR-vaccinatie aanbevolen. 

Baby's van 6 tot 12 maanden kunnen vervroegd worden gevaccineerd met het MBR-vaccin, indien ze op vakantie gaan naar een land met een mazelenuitbraak. Dit biedt echter nog geen volledige bescherming. Na deze vaccinatie heeft je kind later, na de leeftijd van 12 maanden, alsnog de twee standaard MBR-vaccinaties nodig. Vervoegd vaccineren is enkel op advies van de behandelende arts en wordt niet standaard aanbevolen. 

Kostprijs

Deze vaccins zijn gratis voor kinderen en jongeren tot 18 jaar. 

• De vaccins zijn gratis als Kind en Gezin of CLB (Centrum Leerlingenbegeleiding) ze toedient.
• De vaccins zijn ook gratis als je arts ze voor jou of je kind bestelt. Je betaalt dan mogelijks voor de consultatie.

Niet gratis:

• Koop je het vaccin zelf bij de apotheker? Dan kan de Vlaamse overheid de kosten niet terugbetalen en is het vaccin dus niet gratis.
• Een vervroegde MBR-vaccinatie tussen 6 en 12 maanden, op vraag van de ouders, is ook niet gratis.

Er bestaat geen specifieke behandeling tegen bof. Je kan enkel de symptomen verzachten:

• Gebruik pijnstillers om pijn en koorts te verminderen.
• Eet vloeibaar voedsel en drink voldoende.
• Rust uit.

Meestal verdwijnen de klachten binnen 1 à 2 weken. 
 

Gevalsdefinitie

Bof, of parotitis epidemica, was van 16 juni 2012 tot 31 oktober 2013 een tijdelijk meldingsplichtige infectieziekte. De gevalsdefinitie en laboratoriumcriteria werden gebruikt voor het bepalen of een melding al dan niet meegenomen werd in de cijfergegevens.

Laboratoriumcriteria

Bevestigd na

• aantonen van bofvirus door kweek of PCR
• of isolatie van bof IgM antistoffen in serum of speeksel
• of aantonen bof specifieke IgG antistoffen in serum of speeksel (4-voudige titerstijging)