Inspectie in private jeugdhulpvoorzieningen

Private jeugdhulpvoorzieningen zijn voorzieningen die minderjarigen begeleiden of opvangen en, anders dan de publieke jeugdinstellingen, niet door de overheid zelf worden uitgebaat. Deze jeugdhulpvoorzieningen zijn, afhankelijk van hun aanbod, rechtstreeks toegankelijk of toegankelijk via een aanvraag bij de intersectorale toegangspoort. De types van aanbod binnen deze voorzieningen zijn divers: van een mobiel aanbod contextbegeleiding, over een ambulant aanbod, tot een residentieel aanbod, diagnostiek... en dat naargelang de noden van de kinderen, de jongeren en hun context. Het aanbod is terug te vinden op de website van Opgroeien.

Zorginspectie gaat na of de kwaliteit van de zorg in de private jeugdhulpvoorzieningen overeenkomt met wat de wetgeving en geformaliseerde afspraken voorschrijven. U vindt er meer informatie over op de website van Opgroeien.

Bij haar inspecties in de private jeugdhulpvoorzieningen hanteert Zorginspectie verschillende methodieken zoals:

• observaties
• inzage in documenten
• gesprekken met bewoners en/of familieleden
• gesprekken met medewerkers en/of verantwoordelijken

Dossierinzage vormt een essentieel deel van de inspectiemethodiek, omdat we heel wat onderwerpen alleen op die manier kunnen objectiveren. Uit respect voor de bescherming van de privacy van de zorggebruiker engageert Zorginspectie zich uitdrukkelijk om zorgvuldig om te gaan met het controleren van gegevens in dossiers van zorggebruikers.

Meer informatie over inspecteren vindt u op de pagina van Zorginspectie.

Thematische inspectie

Tijdens een thematische inspectie inspecteren we een specifiek thema, ofwel binnen een welbepaalde sector, ofwel sectoroverschrijdend. De keuze van de thema’s is gebaseerd op specifieke risico’s voor de doelgroep, maatschappelijke relevantie…

Hieronder is een overzicht te vinden van de thematische inspecties in de private jeugdhulpvoorzieningen:

Vrijheidsbeperkende maatregelen

In 2017 vonden inspecties over vrijheidsbeperkende maatregelen plaats in een aantal voorzieningen in de jeugdhulp. 

Jongvolwassenen

Zorginspectie voerde tussen juni 2022 en mei 2023 inspecties uit in een steekproef van afdelingen verblijf, kamertraining en kleinschalige wooneenheden met de focus op jongvolwassenen.
Daarvoor werkte Zorginspectie een toetsingskaderdoc bestand92.3kb uit met 2 thema’s:

• de ontwikkeling van een ondersteuningstraject voor de jongvolwassene
• de organisatie van actieve nazorg na de uitstroom van de jongvolwassene

Elk thema bevat verwachtingen die gebaseerd zijn op het actieplan jongvolwassenen dd. 11 mei 2017pdf bestand152.7kb en op de richtsnoeren ‘Overgang naar volwassenheid vanuit jeugdhulp’. De thema’s zijn opgedeeld in verschillende criteria die op hun beurt geconcretiseerd zijn via kritische kenmerken.

Nulmeting klachtrecht

In januari 2024 startte Zorginspectie met inspecties rond het thema klachtrecht in verschillende voorzieningen voor jeugdhulp. Het klachtrecht geeft de zorggebruikers een belangrijk instrument in handen om hun rechten te beschermen en draagt bij aan het versterken van hun positie. Een goede klachtenbehandeling geeft aan de voorziening een opportuniteit om haar kwaliteit te verbeteren.

De inspecties zijn een nulmeting om de huidige praktijk van klachtenbehandeling in de jeugdhulp in kaart te brengen. Op die manier hopen we de goede praktijken en de groeikansen van de sector in beeld te krijgen.

Zorginspectie ontwikkelde in afstemming met Opgroeien en met input van de koepels en gebruikersverenigingen een toetsingskaderpdf bestand235.9kb met 3 verwachtingen:

• bekendmaking en laagdrempeligheid van het klachtenbeleid
• uniformiteit, continuïteit, neutraliteit en klantvriendelijkheid in de klachtenbehandeling
• klachtenregistratie, cyclische evaluatie en remediëring

Naar aanleiding van een transitie of evaluatie van de regelgeving

Zorginspectie inspecteert de private voorzieningen als regelgeving wijzigt of als er nood is aan een evaluatie van de regelgeving.
Een recent voorbeeld is de nulmeting bij de internaten van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap. Die internaten zijn in 2023 ingekanteld in het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming. Naar aanleiding van hun vraag naar erkenning als een organisatie voor bijzondere jeugdzorg, ging Zorginspectie in oktober en november 2023 na in hoeverre ze invulling geven aan de wettelijke opdrachten van een organisatie voor bijzondere jeugdzorg.

Klachtinspecties

Klachten over private jeugdhulpvoorzieningen kunnen worden gemeld bij Opgroeipunt. Als het aangewezen is, kan Zorginspectie een inspectie ter plaatse uitvoeren.

Het inspectieverslag bevat de vaststellingen van de inspecteur. Het verslag heeft volgende doelen:

• Vaststellingen schriftelijk weergeven 
  Het verslag beschrijft de vaststellingen van de inspecteur. Bijvoorbeeld: voldoet de voorziening aan de geïnspecteerde regelgeving?
• De voorziening informeren 
  Het inspectieverslag informeert de voorziening en de inrichtende macht schriftelijk over de vaststellingen van Zorginspectie.
• Rapporteren aan de inhoudelijk bevoegde entiteit: Opgroeien
• Burgers informeren 
  Iedere burger kan een definitief inspectieverslag opvragen via het invulformulier op de website van Zorginspectie of door een schriftelijke vraag te richten aan Zorginspectie, Koning Albert II-laan 15, bus 497, 1210 Brussel.
• Knelpunten signaleren 
  Inspecties leggen tekortkomingen, leemten en/of gebreken in regelgeving bloot. Door die te signaleren kunnen de entiteiten van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verbeteracties ondernemen.

Zorginspectie moedigt de voorzieningen aan om open te communiceren over haar vaststellingen. Voor alle vragen over de inspecties kunt u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be 

Na een inspectiebezoek ontvangen de geïnspecteerde voorziening en de inrichtende macht het ontwerpverslag met de vaststellingen van de inspectie.

• Reactiemogelijkheid 
  De voorziening krijgt 14 kalenderdagen de tijd om schriftelijk te reageren. Het inspectieverslag wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde de kans heeft gehad om te reageren op eventuele onjuistheden in het verslag. Denk aan feitelijke vergissingen, onduidelijk omschreven vaststellingen of foutieve contactgegevens.
• Beslissing door de inspecteur 
  De inspecteur beoordeelt de reactie en beslist of het ontwerpverslag al dan niet wordt aangepast. Als er geen reactie wordt ingediend of als de reactie niet tot wijzigingen leidt, wordt het ontwerpverslag automatisch het definitieve verslag.
• De bevoegde entiteit informeren 
  Na elke inspectie deelt Zorginspectie haar vaststellingen en eventuele reacties met Opgroeien. Die entiteit volgt de vaststellingen uit het inspectieverslag op en beslist of er gevolgen zijn voor de verdere erkenning, vergunning of toekenning van subsidies. Het feit dat de inspectie en handhaving gescheiden zijn, noemen we functiescheiding.

• Ondersteuning van het beleid 
  Zorginspectie rapporteert niet alleen over individuele voorzieningen, maar neemt ook de taak op zich om, op basis van de inspectievaststellingen, een beeld te schetsen van een sector of een bepaalde problematiek.
• Informatie voor de burger 
  Zorginspectie wil de burger informeren over haar vaststellingen bij inspecties in Vlaamse zorgvoorzieningen. Op die manier levert Zorginspectie een bijdrage aan transparantie over de kwaliteit van de zorg in die voorzieningen.

In 2017 vonden inspecties over vrijheidsbeperkende maatregelen plaats in een aantal voorzieningen in de jeugdhulp, wat resulteerde in een rapport. In het rapport van september 2023 vindt u een samenvatting van de resultaten van de inspecties over ‘Jongvolwassenen in de jeugdhulp - De overgang naar volwassenheid’.