Inspectie in publieke jeugdinstellingen

Er zijn 2 soorten publieke jeugdinstellingen in Vlaanderen:

• de gemeenschapsinstellingen
• het Vlaams detentiecentrum

Er zijn meerdere gemeenschapsinstellingen in Vlaanderen:

• gemeenschapsinstelling De Kempen: campus De Markt en campus De Hutten
• gemeenschapsinstelling De Zande: campus Beernem, campus Ruiselede en campus Wingene
• gemeenschapsinstelling De Grubbe

Gemeenschapsinstellingen zijn gesloten jeugdinstellingen. Jongeren kunnen er geplaatst worden door de jeugdrechter vanaf 12 jaar, volgens een modulair aanbod (module ‘oriëntatie’; modules ‘begeleiding’ van 3, 6 of 9 maanden; modules ‘begeleiding’ van maximaal 2, 5 of 7 jaar, voor een uiterst beperkte doelgroep en binnen strikte voorwaarden; module ‘time-out’). Gemeenschapsinstelling De Grubbe is een oriëntatiecentrum. Een jongere kan daar geplaatst worden voor een termijn van maximaal 30 dagen. In de gemeenschapsinstellingen worden alleen nog jongeren geplaatst die een jeugddelict hebben gepleegd of daarvan worden verdacht. Bij verontrusting is wel nog een herstelgerichte time-out mogelijk van 14 dagen (verlengbaar met 14 dagen).

Op de website jeugdrecht vindt u meer informatie over plaatsingsvoorwaarden en termijnen.

Zorginspectie focust op de aspecten die verband houden met de kwaliteit van de geboden zorg. U vindt er meer informatie over bij Opgroeien - Jeugdhulp.

Bij haar inspecties in de publieke jeugdinstellingen hanteert Zorginspectie verschillende methodieken zoals:

• observaties
• inzage in documenten
• bevraging van medewerkers en/of verantwoordelijken
• gesprekken met zorggebruikers en/of familieleden

Dossierinzage vormt een essentieel deel van de inspectiemethodiek, omdat we heel wat onderwerpen alleen op die manier kunnen objectiveren. Uit respect voor de bescherming van de privacy van de zorggebruiker engageert Zorginspectie zich uitdrukkelijk om zorgvuldig om te gaan met het controleren van gegevens in dossiers van zorggebruikers.

Meer informatie over inspecteren vindt u op de pagina van Zorginspectie.

Thematische inspectie

Tijdens een thematische inspectie inspecteren we een specifiek thema, ofwel binnen een welbepaalde sector, ofwel sectoroverschrijdend. De keuze van de thema’s is gebaseerd op specifieke risico’s voor de doelgroep, maatschappelijke relevantie…

Hieronder vindt u een overzicht van de thematische inspecties in de publieke instellingen:

Vrijheidsbeperkende maatregelen

In 2017 vonden inspecties over vrijheidsbeperkende maatregelen plaats in de publieke instellingen.

Nulmeting klachtrecht

In januari 2024 startte Zorginspectie met inspecties rond het thema klachtrecht in verschillende voorzieningen voor jeugdhulp. Het klachtrecht geeft de zorggebruikers een belangrijk instrument in handen om hun rechten te beschermen en draagt bij aan het versterken van hun positie. Een goede klachtenbehandeling geeft aan de voorziening een opportuniteit om haar kwaliteit te verbeteren. De inspecties zijn een nulmeting om de huidige praktijk van klachtenbehandeling in de jeugdhulp in kaart te brengen. Op die manier hopen we de goede praktijken en de groeikansen van de sector in beeld te krijgen.

Zorginspectie ontwikkelde in afstemming met Opgroeien en met input van de koepels en gebruikersverenigingen een toetsingskaderpdf bestand235.9kb met 3 verwachtingen:

• bekendmaking en laagdrempeligheid van het klachtenbeleid
• uniformiteit, continuïteit, neutraliteit en klantvriendelijkheid in de klachtenbehandeling
• klachtenregistratie, cyclische evaluatie en remediëring

Klachtinspecties

Klachten over publieke jeugdinstellingen kunt u melden bij Opgroeipunt. Als het aangewezen is, kan Zorginspectie een inspectie ter plaatse uitvoeren.

Het inspectieverslag bevat de vaststellingen van de inspecteur. Het verslag heeft volgende doelen: 

• Vaststellingen schriftelijk weergeven
  Het verslag beschrijft de vaststellingen van de inspecteur. Bijvoorbeeld: voldoet de organisatie aan de geïnspecteerde regelgeving?
• De voorziening informeren
  Het inspectieverslag informeert de voorziening schriftelijk over de vaststellingen van Zorginspectie.
• Rapporteren aan Opgroeien
• Burgers informeren
  Iedere burger kan een definitief inspectieverslag opvragen via het invulformulier op de website van Zorginspectie of door een schriftelijke vraag te richten aan Zorginspectie, Koning Albert II-laan 15, bus 497, 1210 Brussel.
• Knelpunten signaleren 
  Inspecties leggen tekortkomingen, leemten en/of gebreken in de regelgeving bloot. Door die te signaleren kunnen de entiteiten van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verbeteracties ondernemen.

Zorginspectie moedigt de voorzieningen aan om open te communiceren over haar vaststellingen. Voor alle vragen over de inspecties kunt u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be

Na een inspectiebezoek ontvangt de geïnspecteerde voorziening het ontwerpverslag met de vaststellingen van de inspectie.

• Reactiemogelijkheid 
  De voorziening krijgt 14 kalenderdagen de tijd om schriftelijk te reageren. Het inspectieverslag wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde de kans heeft gehad om te reageren op eventuele onjuistheden die in het verslag zijn opgenomen. Denk aan feitelijke vergissingen, onduidelijk omschreven vaststellingen of foutieve contactgegevens.
• Beslissing door de inspecteur 
  De inspecteur beoordeelt de reactie en beslist of het ontwerpverslag al dan niet wordt aangepast. Als er geen reactie wordt ingediend of als de reactie niet tot wijzigingen leidt, wordt het ontwerpverslag automatisch het definitieve verslag.
• De bevoegde entiteit informeren 
  Na elke inspectie deelt Zorginspectie haar vaststellingen en eventuele reacties met Opgroeien. Die entiteit volgt de vaststellingen uit het inspectieverslag op en of er gevolgen zijn voor de verdere erkenning, vergunning of toekenning van subsidies. Het feit dat de inspectie en handhaving gescheiden zijn, noemen we functiescheiding.

• Ondersteuning van het beleid 
  Zorginspectie rapporteert niet alleen over individuele voorzieningen, maar neemt ook de taak op zich om, op basis van de inspectievaststellingen, een beeld te schetsen van een sector of een bepaalde problematiek.
• Burgers informeren
  Zorginspectie wil de burger informeren over haar vaststellingen bij inspecties in Vlaamse zorgvoorzieningen. Op die manier levert Zorginspectie een bijdrage aan transparantie over de kwaliteit van de zorg in die voorzieningen.

De vaststellingen van de plaatsbezoeken in het kader van de toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen, publiceerden we in een globaal beleidsrapport op 4 oktober 2018.