Onderdelen van het traject ToekomstZorg

Conceptualiseren: het onderzoeksproject en de verkenningen/conferentie

De fase ‘Conceptualiseren’ omvat het in kaart brengen van bestaande intersectorale en beleidsdomeinoverschrijdende praktijken en de veranderingen (“randvoorwaarden”) die nodig zijn om – deze – goede praktijken op te schalen of te verduurzamen en de manier waarop dit georganiseerd kan worden.

Input wordt verzameld vertrekkend vanuit de basisprincipes van een cocreatiecafé tijdens zes verkenningen, d.i. in de vijf Vlaamse provincies en Brussel. Deze input is tweeledig. 

1. De inventarisatie en clustering van de lopende, vernieuwende initiatieven en ideeën wordt gemaakt op basis van: de input vanuit een divers deelnemersveld, samengesteld als verschillende stakeholdergroepen, enerzijds; wetenschappelijke literatuur en bestaande kaders, anderzijds. 
2. In technische workshops worden prototypes uitgewerkt (per cluster), met daarbij ook een oplijsting van faciliterende en belemmerende randvoorwaarden. 

Bestaande innovatieve initiatieven die tijdens de verkenningen buiten beeld zouden zijn gebleven, kunnen alsnog aan de inventarisatie worden toegevoegd.
    
Tijdens een Vlaamse toekomstconferentie, georganiseerd volgens de methodiek Future Search, worden, op een participatieve manier, met diverse belanghebbenden gedeelde doelen geformuleerd en actieplannen voor een gewenste toekomst opgemaakt.

De toekomstverkenningen en -conferentie vormen ook de start van een innovatiebeweging in de zorg: het enthousiasme voor intersectorale en beleidsdomeinoverschrijdende samenwerking verkregen op deze bijeenkomsten wordt vastgehouden en verspreid. 

ToekomstZorg faciliteert en ondersteunt uitwisseling in het zorglandschap, opdat ervaringen worden gedeeld, om te inspireren en motiveren, en dit met als doel innovaties op te schalen en duurzaam te verankeren in het zorglandschap. Met de methodiek Future Search, wordt al van begin af aan sterk ingezet op draagvlak en engagement en acties die daaruit voortkomen.

Experimenteren: Innovatieruimte met piloten, met daaraan gekoppeld actieonderzoek en terugkoppeling naar het beleid

ToekomstZorg is een traject waarbij actie- en toekomstgericht onderzoek centraal staat. Belemmerende en faciliterende factoren (op organisatorisch, financieel, beleidsmatig en regelgevend vlak) worden in kaart gebracht en uitgediept. Naast terugkoppeling naar het zorglandschap, is er terugkoppeling naar het beleid over regelgeving die intersectorale samenwerking zou verhinderen (“to do lijst”).

Er wordt een Innovatieruimte en een Innovatieruimte Plus opgericht.

Innovatieruimte

De Innovatieruimte biedt een regelluw kader voor modellen en praktijken van intersectorale samenwerking met aantoonbare impact, die gebaat zijn bij beleidsaanpassingen in functie van hun opschaling of doorontwikkeling. Op vaste momenten in het jaar is er toegang tot de Innovatieruimte, mits succesvol doorlopen van een aanmeldingsprocedure.  Aan de piloten in de Innovatieruimte wordt begeleiding voorzien vanuit een ‘DIY’-insteek: tools en inzichten worden aangereikt voor deze piloten om binnen het regelluw kader verder zelf aan de slag te kunnen gaan en hun impact te meten.

Naast het aanreiken van tools aan de piloten in de Innovatieruimte, faciliteert ToekomstZorg kennisdeling en -borging. Dit omvat dus het opstellen van een impactkader, zodat piloten zichzelf kunnen evalueren. Op die manier wordt vinger aan de pols gehouden wat betreft het potentieel van de modellen in de Innovatieruimte en van de manier waarop verankering van deze modellen gerealiseerd kan worden.

Innovatieruimte Plus

Naast regelluwte kan een aantal piloten aanspraak maken op financiële en inhoudelijke ondersteuning. Dit kader is de Innovatieruimte Plus. Toetreding tot Innovatieruimte Plus is er na succesvol intekenen op een éénmalige pilootoproep. Vanuit ToekomstZorg worden deze piloten persoonlijk en collectief begeleid. Daarnaast zal ook hier onderzoek gebeuren naar de impact van deze modellen en randvoorwaarden voor duurzame verankering.

ToekomstZorg zorgt ervoor dat er leereffect is voor andere initiatieven in Vlaanderen, met het oog op het opschalen en verankeren van innovatieve intersectorale samenwerking.

Transitie en effectieve verandering: aanpassing van de regelgeving en changemanagement

De derde fase draait om het realiseren van effectieve verandering en de stap richting een transitie rond intersectorale en beleidsdomeinoverschrijdende samenwerking.

Ten eerste, doorheen het traject zal het consortium aanbevelingen formuleren over noodzakelijke en gewenste aanpassingen aan de regelgeving. Deze aanbevelingen komen tot stand in cocreatie met en door de sector, en zullen concreet van aard zijn. Bewezen succesvolle, evidence-based concepten en modellen uit de Innovatieruimte en Innovatieruimte Plus zullen worden ingebed in de reguliere praktijk. Dit gaat gepaard met structurele beleidsmatige veranderingen, zoals: structurele aanpassingen in de regelgeving, het ontwikkelen van nieuwe kaders of het aanpassen van financieringsnormen.

Ten tweede, opdat de bewezen succesvolle innovatieve modellen duurzaam verankerd raken, zijn louter aanpassingen aan het regelgevend kader onvoldoende. De aangewende adoptiestrategieën en changemanagementtechnieken van innovatieve praktijken zijn essentieel. De transitie van een piloot naar brede toepassing (reguliere werking) omvat zowel de adoptiebeslissingen, het faciliteren van brede acceptatie zowel binnen het initiatief als daarbuiten en de toepassing van technieken en strategieën richting een succesvolle innovatie, rekening houdend met uiteenlopende contextuele randvoorwaarden; zoals bijvoorbeeld het doorlopen van een veranderproces met het oog op het aanpassen van structuren, werkwijzen en organisatiecultuur.
   
Een essentieel onderdeel van deze fase is het implementeren van change management binnen organisaties, ter voorbereiding van de ‘nieuwe’ reguliere werking. Succesvolle piloten verlaten de Innovatieruimte (Plus). Op die manier wordt continu ingezet op intersectorale innovatie.

Het doel van het traject ToekomstZorg is verduurzaming van succesvolle intersectorale en beleidsdomeinoverschrijdende modellen. Dit wordt gerealiseerd op basis van de geleerde lessen binnen de Innovatieruimte (Plus) en door een permanente inbedding in regulier beleid en reguliere werking.