Verse lucht kan letterlijk levens redden

“CO wordt de stille doder genoemd omdat het zo moeilijk te detecteren is,” zegt Ketels. “Het is een gas dat kleur-, geur- en smaakloos is. De eerste symptomen die optreden, worden vaak niet herkend. Mensen voelen zich misselijk of krijgen hoofdpijn en denken dat het om een griepje of voedselvergiftiging gaat. Typisch is dat de klachten verdwijnen eenmaal je de ruimte verlaat, dat kan een belangrijk signaal zijn dat er CO in het spel is.”

Koolstofmonoxide ontstaat bij onvolledige verbranding van gas, hout, olie of pellets. “Het gas wordt veel sneller in het bloed opgenomen dan zuurstof,” legt Ketels uit. “Als we het beeldend voorstellen, kan je het bloed zien als een treintje dat zuurstof vervoert. Maar als die trein vol zit met CO, geraakt er geen zuurstof meer tot in je hersenen of organen. Dan spreken we van een chemische verstikking.”

Wie te lang in een ruimte met CO blijft, kan ernstige klachten krijgen. “In het begin heb je wat hoofdpijn, duizeligheid of vermoeidheid,” zegt Ketels. “Maar daarna kunnen hartritmestoornissen, kortademigheid en bewustzijnsverlies volgen. In het ergste geval stopt de ademhaling helemaal. En dat zien we helaas nog te vaak gebeuren.”

De brandweer ziet verschillende oorzaken terugkomen. “Vaak gaat het om toestellen die slecht geïnstalleerd of niet goed onderhouden zijn,” zegt Ketels. “Denk aan een geiser of kachel die zelf geplaatst werd, of waarvan de schoorsteen verstopt zit. Ook een gebrekkige verluchting speelt een grote rol. Zorg dus altijd voor voldoende aanvoer van verse lucht via ventilatieroosters, een mechanisch ventilatiesysteem of gewoon door een raam op een kier te zetten.”

Volgens hem beseffen veel mensen niet dat zelfs een goed werkend toestel gevaarlijk kan zijn als de ruimte te klein is of er geen ventilatie is. “Tijdens de energiecrisis hebben we gezien dat mensen kooktoestellen of barbecues gebruikten om hun woning te verwarmen. Dat is levensgevaarlijk. Zulke toestellen zijn daar niet voor gemaakt en produceren enorm veel CO.”

Ook in de zomer komen er soms meldingen binnen. “Dan gaat het bijvoorbeeld over barbecues die onder een partytent worden geplaatst,” vertelt Ketels. “CO stijgt op, blijft onder de tent hangen en wordt ingeademd. Zelfs bij warm weer kan het dus fout lopen.”

CO-vergiftiging is volgens Ketels makkelijk te voorkomen. “Laat je toestellen onderhouden door een vakman, zorg voor voldoende ventilatie en gebruik toestellen op de juiste manier,” zegt hij. “Wees ook bewust van de symptomen. En plaats een CO-melder. De kwaliteit van die toestellen is de laatste jaren veel beter geworden en ze kunnen echt levens redden.”

Wie vermoedt dat er iets mis is, reageert best meteen. “Als je je onwel voelt, verlaat dan zo snel mogelijk de ruimte,” zegt Ketels. “Als het veilig kan, mag je een raam openzetten, maar probeer vooral om zelf in veiligheid te komen. De brandweer kan later ventileren, wij hebben de nodige adembescherming.”

De herfst en winter zijn de risicoperiodes, zegt Ketels. “Dat is het moment waarop mensen hun verwarming weer opstarten. In de zomer wordt die niet gebruikt, en men denkt dat alles nog goed werkt. Maar een vogelnest of vuil in de schouw kan al genoeg zijn om een verstopping te veroorzaken.”

Zijn boodschap is duidelijk: “CO is onzichtbaar en reukloos, maar levensgevaarlijk. Door goed te ventileren, je toestellen te laten controleren en alert te blijven, kun je veel ellende voorkomen. Een beetje frisse lucht kan letterlijk levens redden.”