Inspectie in psychiatrische verzorgingstehuizen

In een psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT) verblijven personen met een langdurige en gestabiliseerde psychische stoornis (en soms ook personen met een mentale handicap). Omdat hun toestand gestabiliseerd is, hebben die mensen geen nood meer aan opname en verzorging in een (psychiatrisch) ziekenhuis. Ze verkeren wel niet in de mogelijkheid om zelfstandig te wonen.

Voor een aantal bewoners is het PVT een definitieve verblijfplaats. Voor anderen is een PVT een tussenstap naar zelfstandiger wonen, bijvoorbeeld in een initiatief beschut wonen. Soms moeten bewoners, als hun ziektetoestand verslechtert, opnieuw opgenomen worden in een psychiatrisch ziekenhuis.

Zorginspectie focust op de aspecten die verband houden met de kwaliteit van de geboden zorg. De erkenningsvoorwaarden waaraan de psychiatrische verzorgingstehuizen moeten voldoen en die Zorginspectie toetst, zijn te vinden op de website van het Departement Zorg.

Zorginspectie is niet bevoegd om (de kwaliteit van) het individuele medische en therapeutische handelen te beoordelen. De focus van Zorginspectie ligt op de organisatie van de zorg en de maatregelen die de voorziening en haar medewerkers nemen om de kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de zorggebruikers zo goed mogelijk te garanderen.

Zorginspectie wil de dagelijkse zorgpraktijk in een psychiatrisch verzorgingstehuis nagaan. De inspecties worden daarom in principe niet aangekondigd.
 
Bij haar inspecties in psychiatrische verzorgingstehuizen hanteert Zorginspectie verschillende methodieken zoals:

• observaties
• inzage in documenten
• gesprekken met medewerkers en/of verantwoordelijken
• gesprekken met zorggebruikers en/of familieleden

Dossierinzage vormt een essentieel deel van de inspectiemethodiek, omdat we heel wat onderwerpen alleen op die manier kunnen objectiveren. Uit respect voor de bescherming van de privacy van de zorggebruiker engageert Zorginspectie zich uitdrukkelijk om zorgvuldig om te gaan met het controleren van gegevens in dossiers van zorggebruikers.

Meer informatie over inspecteren vindt u op de pagina van Zorginspectie.

Inspectie met focus op de inhoudelijke werking

In de voorbije periode heeft Zorginspectie meerdere inspectierondes uitgevoerd binnen de geestelijke gezondheidszorg (GGZ), meer specifiek in de:

• residentiële en ambulante revalidatievoorzieningen (2021-2024)
• centra voor geestelijke gezondheidszorg (eerste helft 2023)
• psychiatrische ziekenhuizen (2023-2024)

Vanaf 2025 wordt een inspectieronde gepland in psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT) en in initiatieven van beschut wonen (IBW). 

Inspectieproces

• In juni 2025 wordt de inspectiemethodiek verfijnd d.m.v. proefinspecties (= praktijktoets van de inspectie-instrumenten). In het najaar start de inspectieronde voor alle psychiatrische verzorgingstehuizen.
• Voor het toezicht op de kwaliteit van de zorg baseert Zorginspectie zich zo veel mogelijk op objectief aantoonbare vaststellingen. Daarom vormen het zoeken van elementen in dossiers van zorggebruikers en het nagaan van geëxpliciteerde verwachtingen een belangrijk onderdeel van de inspectie. Uit respect voor de bescherming van de privacy van de zorggebruiker engageert Zorginspectie zich uitdrukkelijk tot het zorgvuldig omgaan met persoons- en gezondheidsgegevensundefined bestand221.0kb.
• Tijdens de inspecties is er aandacht voor de eigenheid en specificiteit van de voorzieningen. Daarbij wordt een methodiek van een gestandaardiseerde bevraging gebruikt in combinatie met een aantal open vragen. Deze standaardisering kadert binnen het streven van Zorginspectie naar een uniforme inspectiemethodiek voor alle voorzieningen.
• Voor elk onderwerp wordt ook in dialoog gegaan met medewerkers van de voorziening, enerzijds om de vaststellingen te valideren, anderzijds om aanvullende informatie te bekomen die de specifieke dagelijkse werking van deze voorziening beter in beeld kan brengen. 
• Van elke inspectie wordt een inspectieverslag opgemaakt dat aan de voorziening wordt bezorgd. Het inspectieverslag fungeert in de eerste plaats als verbeterinstrument voor de geïnspecteerde voorziening. Ook de handhavende entiteit die verantwoordelijk is voor de opvolging van de inspectievaststellingen, nl. de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg, ontvangt het inspectieverslag.
• Na alle inspecties wordt, op basis van de individuele verslagen, een overzichtsrapport opgesteld dat een gedifferentieerd en zo volledig mogelijk beeld geeft van de (kwaliteit van de) zorg in de PVT-sector.

Financiële inspectie

In 2017-2018 vond een financiële inspectieronde plaats in de psychiatrische verzorgingstehuizen.

In het rapport van 11 juni 2018 vindt u een samenvatting van de resultaten van de financiële inspectieronde.

Thematische inspectie

Tijdens een thematische inspectie inspecteren we een specifiek thema, ofwel binnen een welbepaalde sector, ofwel sectoroverschrijdend. De keuze van de thema’s is gebaseerd op specifieke risico’s voor de doelgroep, maatschappelijke relevantie… 
Afhankelijk van de concrete inhoud van de inspectie is de inspecteur of het inspectieteam een halve of een volledige dag ter plaatse.

Hieronder vindt u een overzicht van de thematische inspecties in psychiatrische verzorgingstehuizen.

• Suïcidepreventie (2021-2023)

Klachtinspecties

Klachten over psychiatrische verzorgingstehuizen kunnen worden gemeld bij de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg. Als het aangewezen is, kan Zorginspectie een inspectie ter plaatse uitvoeren.

Het inspectieverslag van een psychiatrisch verzorgingstehuis bevat de vaststellingen van het inspectiebezoek. Het verslag heeft volgende doelen:

• Vaststellingen schriftelijk weergeven 
  Het verslag beschrijft de vaststellingen van de inspecteur. Bijvoorbeeld: voldoet de voorziening aan de geïnspecteerde regelgeving?
• De voorziening informeren
  Het inspectieverslag informeert de voorziening en de inrichtende macht schriftelijk over de vaststellingen van Zorginspectie.
• Rapporteren aan de bevoegde entiteit: de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg.
• Burgers informeren
  De definitieve inspectieverslagen worden gepubliceerd via de CoBRHA Viewer.
• Knelpunten signaleren 
  Inspecties leggen tekortkomingen, leemten en/of gebreken in de regelgeving bloot. Door die te signaleren, kunnen de entiteiten van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verbeteracties ondernemen.

Zorginspectie moedigt voorzieningen aan om open te communiceren over haar vaststellingen.
Voor alle vragen over de inspecties kunt u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be 

Na een inspectiebezoek in een psychiatrisch verzorgingstehuis ontvangen de geïnspecteerde voorzieningen en de inrichtende macht het ontwerpverslag met de vaststellingen van de inspectie.

• Reactiemogelijkheid 
  De voorziening krijgt 14 kalenderdagen de tijd om schriftelijk te reageren. Het inspectieverslag wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde partij de kans heeft gehad om te reageren op eventuele onjuistheden die in het verslag zijn opgenomen. Denk aan feitelijke vergissingen, onduidelijk omschreven vaststellingen of foutieve contactgegevens.
•  Beslissing door de inspecteur 
  De inspecteur beoordeelt de reactie en beslist of het ontwerpverslag al dan niet wordt aangepast. Als er geen reactie wordt ingediend of als de reactie niet tot wijzigingen leidt, wordt het ontwerpverslag automatisch het definitieve verslag.
• De bevoegde entiteit informeren 
  Na elke inspectie deelt Zorginspectie haar vaststellingen en eventuele reacties met de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg. Die entiteit volgt de vaststellingen uit het inspectieverslag op en beslist of er gevolgen zijn voor de verdere erkenning, vergunning of toekenning van subsidies. Het feit dat de inspectie en handhaving gescheiden zijn, noemen we functiescheiding. 

• Ondersteuning van het beleid 
  Zorginspectie rapporteert niet alleen over individuele voorzieningen, maar neemt ook de taak op zich om, op basis van de inspectievaststellingen, een beeld te schetsen van een sector of een bepaalde problematiek.
• Informatie voor de burger 
  Zorginspectie wil de burger informeren over haar vaststellingen bij inspecties in Vlaamse zorgvoorzieningen. Op die manier levert Zorginspectie een bijdrage aan transparantie over de kwaliteit van de zorg in die voorzieningen.

Hieronder vindt u de overzichtsrapporten over de psychiatrische verzorgingstehuizen:

• financiële inspectieronde (2017-2018)
• thematische inspectieronde suïcidepreventie (2021-2023)