Chroom

Chroom is een stof die van nature in het milieu voorkomt. Het bestaat in verschillende vormen, waarvan sommige gevaarlijker zijn dan andere. De meest voorkomende vormen zijn:

• Cr⁰ (Chroom 0): deze vorm van chroom wordt gebruikt voor het maken van staal en is minder schadelijk. Wel kan het omgezet worden in meer schadelijke vormen van chroom (zoals Cr⁶⁺).
• Cr³⁺ (Chroom III): deze vorm van chroom komt veel voor in de natuur en is minder schadelijk.
• Cr⁶⁺ (Chroom VI): deze vorm is veel toxischer en kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

De schadelijke vorm Cr⁶⁺ komt vooral door menselijke activiteiten in het milieu terecht. Voorbeelden hiervan zijn:

• Verbranding van fossiele brandstoffen, zoals olie en steenkool.
• Ferrochroomproductie: Dit is een legering die chroom bevat.
• Afvalverbranding: Bij het verbranden van afval kunnen schadelijke stoffen vrijkomen, waaronder Cr⁶⁺.
• Roestwerende verf: Cr⁶⁺ wordt toegevoegd aan sommige verfsoorten om roest tegen te gaan.
• Tabaksrook: Cr⁶⁺ kan ook aanwezig zijn in tabaksrook.
• Behandeling van leder en hout: Cr⁶⁺ wordt gebruikt om deze materialen te behandelen en te beschermen.

Er zijn verschillende manieren waarop je blootgesteld kan worden aan chroom: 

• Via inademen en eten van stof: stofdeeltjes met chroom kunnen ingeademd/opgegeten worden door hand-mond contact tijdens het tuinieren of door kinderen die op een vervuilde grond spelen. Daarnaast kunnen stofdeeltjes zich ook in de lucht verspreiden tijdens het klussen (zoals schuren of lassen) met chroomhoudende materialen; zo kunnen stofdeeltjes ingeademd worden.
• Via voeding: van nature komen lage concentraties Cr³⁺ voor in fruit, groenten, noten, dranken en vlees. Een kleine fractie van het chroom kan door eten of drinken via het spijsverteringskanaal in het lichaam terechtkomen. 
• Via water: in sommige gevallen wordt chroom aangetroffen in grondwater, drinkwater of bodemstalen. 
• Via huidcontact: mensen die werken in de metaalindustrie (zoals lassers, slijpers of polijsters) of in de bouwindustrie (zoals metsers) kunnen chroomhoudend stof op hun huid krijgen. Ook schilders die werken met roestwerende (en dus mogelijks chroomhoudende) verf of coatings kunnen via de huid blootgesteld worden aan chroom. Huidcontact met chroom kan ook optreden bij sieraden die chroom bevatten.
• Tijdens zwangerschap: blootstelling aan chroom kan vanuit het bloed van de moeder via de moederkoek doorgegeven worden aan het ongeboren kind.

Langdurige blootstelling aan hoge concentraties Cr⁶⁺ (wat meestal voorkomt bij werknemers in de metaalindustrie) kan longkanker veroorzaken. Daarnaast kan langdurige blootstelling aan Cr⁶⁺ ook aanleiding geven tot andere kankers zoals neus- en neusbijholtekanker, maagkanker en strottenhoofdkanker. Blootstelling van werknemers aan hoge concentraties chroom kunnen ook andere gezondheidseffecten dan kanker veroorzaken: maag- en darmproblemen, genotoxische effecten, neusirritaties, ademhalingsproblemen, astma en hoest. Ook kan het leiden tot allergieën, met ademhalingsmoeilijkheden en huiduitslag tot gevolg.

Er zijn verschillende manieren om jezelf te beschermen tegen Cr⁶⁺. Op werkplekken waar Cr⁶⁺ voorkomt, wordt aangeraden om werkruimtes voldoende af te scheiden en om afzuiginstallaties te voorzien. Ook stofmaskers kunnen werknemers beschermen tegen stofdeeltjes die mogelijks Cr⁶⁺ bevatten. 

Als jij in een milieugezondheidskundig aandachtsgebied woont waarin een verhoogde blootstelling aan chroom verwacht wordt, kan je ook nog bijkomende adviezen volgen om extra blootstelling tot een minimum te beperken.

Het telen van groenten of het eten van eieren van eigen kippen wordt soms afgeraden in aandachtsgebieden. Wil je toch graag groenten telen, laat dan je bodem onderzoeken. Je krijgt een teeltadvies samen met de resultaten van het onderzoek. Was zelfgeteelde groenten en fruit extra goed.

Een gezondheidskundige advieswaarde (GAW) geeft een grens aan waarbij langdurige blootstelling aan een stof geen of nauwelijks negatieve effecten heeft op de gezondheid. Er is een GAW voor chroom in buitenlucht afgeleid, die geldt voor chronische inhalatie. Er is zowel voor totaal chroom als voor Cr⁶⁺ een waarde afgeleid.