Europese klimaatsubsidies

REPowerEU biedt financiële ondersteuning om:

• Energie te besparen en de energie-efficiëntie te verbeteren
• De energievoorziening te diversifiëren
• De transitie naar schone energie te versnellen

18 miljoen euro aan Europese REPowerEU-middelen hebben we over de periode van 2024-2025 ter beschikking. Met de REPowerEU-middelen kunt u subsidies krijgen voor PV-panelen (zonnepanelen), aanpassing van uw verlichting (relighting), windmolens en andere maatregelen waarvoor tot nu toe geen VIPA-subsidies beschikbaar waren. 

Alle REPowerEU-maatregelen moeten ten laatste tegen juni 2026 uitgevoerd en aan u gefactureerd zijn.

• De energiebesparende maatregelen waarvoor u financiële ondersteuning vraagt, komen uit een energiescan of -audit;
• Uw gebouw moet nog minstens 25 jaar in gebruik blijven;
• De uitvoering van de gesubsidieerde maatregelen staat de uitvoering van toekomstige energiebesparende maatregelen niet in de weg;
• Na de realisatie van een energiebesparende maatregel blijft uw gebouw steeds voldoen aan de erkennings- of vergunningsvoorwaarden;
• U kunt geen REPowerEU-klimaatsubsidies aanvragen voor energiebesparende maatregelen waarvoor ook VIPA-investeringssubsidies of renteloze energieleningen werden toegekend;
• Alle maatregelen waarvoor u REPowerEU-klimaatsubsidies krijgt, moeten uiterlijk op juni 2026 uitgevoerd en aan u gefactureerd zijn. Volg uw uitgevoerde maatregelen op in het digitaal platform Terra. Zo kunnen we een adequate monitoring van het effect op de energieverbruiken garanderen;
• Als u als aanvrager een onderneming bent, ontvangt u in de beperkte procedure over een periode van 3 belastingjaren in België maximum 750.000 euro de-minimissteun, met inbegrip van de energieprestatiecontractsubsidie.
   

Uitgesloten: warmtekrachtkoppeling (WKK) en alle maatregelen op basis van fossiele brandstoffen komen niet in aanmerking voor REPowerEU-klimaatsubsidies.

Deze bijkomende voorwaarden zullen opgenomen worden in de engagementsverklaring die u bij de aanvraag tot klimaatinvesteringssubsidie in het kader van REPowerEU zal ondertekenen.

Deze rapportering is verplicht en essentieel om te voldoen aan de wetgeving, om transparantie en verantwoording te waarborgen en om de financiële ondersteuning te kunnen ontvangen van Europa. Wij zijn ons ervan bewust dat de rapporteringsverplichtingen extra inspanningen van u vragen.

Lees aandachtig wat elke rapporteringsverplichting juist inhoudt. Om de rapportering gebundeld te kunnen doen, stellen we u een rapporteringssjabloonundefined bestand249.4kb per subsidieaanvraag ter beschikking.

Naleving  van de Wet op Overheidsopdrachten

Voorzieningen denken vaak ten onrechte dat zij niet onder het toepassingsgebied van overheidsopdrachten vallen. Voor meer informatie over de Wet op Overheidsopdrachten (WOO) kunt u terecht op de website “Toepassingsgebied overheidsopdrachten” op Vlaanderen.be.

Kort samengevat vallen voorzieningen die voor meer dan 50% gesubsidieerd worden onder het toepassingsgebied van de wet overheidsopdrachten. Algemeen moeten deze organisaties voldoen aan de volgende verplichtingen:

Aanbestedingsprocedures: alle aankopen en investeringen die met de subsidie worden gefinancierd, moeten voldoen aan de Europese en nationale aanbestedingsregels. Afhankelijk van het bedrag van de opdracht moet een andere procedure gevolgd worden:

• Gunning op basis van aanvaarde factuur: opdrachten van beperkte waarde, tot €30.000 excl. btw
• Onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking: opdrachten tot 143.000 euro excl. btw
• Openbare procedure : vanaf 143.000 euro excl. btw

Documentatie: het is verplicht om gedetailleerde documentatie bij te houden van alle aanbestedingsprocedures, inclusief offertes, evaluaties en contracten.

Controles: vanuit Europa is aan VIPA opgelegd om bij elke gunning van een overheidsopdracht een controle uit te voeren om te beoordelen of de gunning volledig in overeenstemming met de WOO is verlopen. Hiervoor moeten wij de nodige bewijslast opvragen.

Deze controle op naleving van de WOO moet in sommige gevallen plaatsvinden vóór de gunning (ex-ante). Hieronder vindt u de verschillende categorieën waarin uw investering kan vallen en welke rapportering noodzakelijk is:

• Opdrachten waarbij afgenomen wordt van een raamcontract van het Vlaams Energiebedrijf (VEB): in dit geval wordt het raamcontract door VIPA opgevraagd en hoeft u dit niet als bijlage bij te voegen bij de rapportering.
• Opdrachten boven €30.000 excl. btw waarbij niet wordt afgenomen van een raamcontract van het VEB: voor deze opdrachten geldt dat er een formele aanbestedingsprocedure moet worden gevolgd. In deze gevallen moet u aantonen dat de gunning volledig in overeenstemming met de WOO verloopt. Hiervoor moet u de nodige documenten bezorgen: kopieën van de aankondigingen van de opdracht, selectiecriteria, gunningsbesluiten. Als de opdracht onder de eenvoudige procedure (de-minimis) al is uitgevoerd vóór de toekenning van de subsidie, moet u nog altijd aantonen dat de gunning volledig in overeenstemming met de WOO is verlopen. Ook in deze gevallen bezorgt u ons de nodige bewijsstukken. We willen benadrukken dat we genoodzaakt zijn de toekenning van de subsidie in te trekken als we onregelmatigheden vaststellen.
• Bij opdrachten van beperkte waarde, tot €30.000 excl. btw, kunnen aanbestedende diensten gebruikmaken van een vereenvoudigde procedure. De basisprincipes van transparantie, gelijkheid en non-discriminatie zijn hier nog altijd van toepassing, maar de opdracht kan worden gegund op basis van een eenvoudige factuur.

Verplichtingen in het kader controle op belangenvermenging

In de Belgische wet op overheidsopdrachten wordt belangenvermenging specifiek behandeld in artikel 6. Dit artikel beschrijft de verplichtingen van aanbestedende overheden om belangenvermenging te voorkomen en te beheren. Het doel is om de integriteit en transparantie van het aanbestedingsproces te waarborgen.

Daarenboven moet elke persoon die betrokken is bij de selectieprocedure van een overheidsaanbesteding gefinancierd door de Recovery and Resilience Facility (RRF, inclusief REPowerEU-middelen), verklaren dat er geen sprake is van een belangenconflict. Dit om de financiële belangen van de Unie te beschermen.

De controles die VIPA moet uitvoeren, bestaan uit verschillende componenten.

1. Financiële stroom van de middelen

VIPA is verplicht om de financiële stroom van de middelen nauwkeurig bij te houden.

Daarom vragen wij u om te rapporteren over alle aannemers en eventuele onderaannemers die de werken uitvoeren.

2. Controle op belangenvermenging

Alle personen betrokken bij de opmaak, jurering, selectie en uiteindelijke gunning van de overheidsopdracht (medewerkers, externe experten, etc.) zijn verplicht een verklaring op eer omtrent de afwezigheid van belangenconflicten te ondertekenen.

De controle verloopt door de betrokken personen aan de zijde van uw voorziening te vergelijken met de UBO-data van de contractant. Dit gebeurt door invoer in ARACHNE, de anti-fraude tool van de Europese Commissie. 
Deze gegevens kunnen ook aan alle relevante audit- en controleorganen  worden doorgegeven.

In het geval van opdrachten boven de €30.000 excl. btw waarbij niet wordt afgenomen van een raamcontract van het VEB, moet deze controle plaatsvinden vóór de gunning (ex-ante). Hiervoor moet u de nodige gegevens al opvragen bij de potentiële aannemers (en desgevallend onderaannemers).

In de andere gevallen zullen wij de controle uitvoeren vóór uitbetaling van de subsidie.

Rapportering in het kader van Do No Significant Harm

Het ontvankelijkheidscriterium DNSH staat voor: Do No Significant Harm. Een principe dat Europa hanteert om zekerheid te krijgen dat Europees gefinancierde projecten geen impact hebben op de zes milieudoelstellingen van de Europese Unie. Deze doelstellingen hebben betrekking op:

1. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan de beperking van klimaatverandering (klimaatmitigatie) indien die activiteit leidt tot aanzienlijke broeikasgasemissies;
2. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan de adaptatie aan klimaatverandering (klimaatadaptatie) indien die activiteit leidt tot een toegenomen ongunstig effect van het huidige klimaat en het verwachte toekomstige klimaat op de activiteit zelf of op de mens, de natuur of activa;
3. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan het duurzaam gebruik en de bescherming van water en mariene hulpbronnen indien die activiteit schadelijk is voor de goede toestand of het goed ecologisch potentieel van waterlichamen, met inbegrip van oppervlaktewater en grondwater, of voor de goede milieutoestand van mariene wateren;
4. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan de circulaire economie, met inbegrip van preventie en recycling van afval, indien die activiteit leidt tot aanzienlijke inefficiënties bij het gebruik van materialen of bij het directe of indirecte gebruik van natuurlijke hulpbronnen, of leidt tot een aanzienlijke toename van de productie, verbranding of verwijdering van afval, of indien de verwijdering an afval op lange termijn kan leiden tot aanzienlijke en langdurige schade aan het milieu;
5. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan de preventie en bestrijding van verontreiniging indien die activiteit leidt tot een aanzienlijke toename van emissies van verontreinigende stoffen in lucht, water of bodem;
6. Een activiteit wordt geacht ernstig afbreuk te doen aan de bescherming en het herstel van de biodiversiteit en ecosystemen indien die activiteit in aanzienlijke mate schadelijk is voor de goede staat en de veerkracht van ecosystemen, of schadelijk is voor de staat van instandhouding van habitats en soorten, met inbegrip van die welke van Uniebelang zijn.

De grondbeginselen van de VIPA-oproep dragen bij aan DNSH. Geselecteerde projecten voor de VIPA-oproep zullen bijgevolg positief evalueren op de meerderheid van de 6 DNSH-criteria. 
Het invullen van het sjabloon vereenvoudigde analyse (rapporteringssjabloon, tabblad DNSHundefined bestand249.4kb) en het contractueel bindend maken van het DNSH-beginsel zijn in dit kader de belangrijkste rapportage acties.

1. Evaluatiesjabloon

Naargelang de aard van het project moet een uitgebreide of beknopte analyse uitgevoerd worden. De analyse moet, waar nodig, met bewijsstukken worden gestaafd. De controlerende instantie (=Europa naar VIPA, VIPA naar voorziening, of voorziening naar aannemer) heeft het recht om bijkomende vragen te stellen i.k.v. de DNSH-analyse en kan verzoeken om bijkomende stavingstukken te voorzien.

2. Contractueel bindend via DNSH-modelclausule

Ter juridische volledigheid moet deze DNSH modelclausule mee in acht genomen worden door elke partner in het uitvoeringsproces van het project.  Sommige verwijzingen staan ver af van het project dat u als voorziening uitvoert, maar moeten we vanuit een juridische volledigheid mee naar jullie communiceren.

Vind hier de DNSH-modelclausuledoc bestand35.6kb en het evaluatiesjabloonundefined bestand249.4kb.

U kunt kiezen om uw klimaatsubsidies aan te vragen via de beperkte of de uitgebreide procedure. U kunt beide procedures ook combineren.

• Beperkte procedure: klimaatsubsidies worden in het kader van de beperkte procedure toegekend op grond van de-minimisverordening voor diensten van algemeen economisch belang.
  • Klimaatinvesteringssubsidie bedraagt:
    • 60% van geraamde kostprijs (exclusief BTW) van energiebesparende maatregel
      EN
    • maximaal het bedrag nodig om terugverdientijd van energiebesparende maatregel te herleiden tot 5 jaar.
  • Maximum de-minimissteun per organisatie (KBO-nummer) over 3 jaar: 750.000 euro.
• Uitgebreide procedure: klimaatsubsidies worden in het kader van de uitgebreide procedure toegekend op grond van de artikel 38 bis ('Investeringssteun voor energie-efficiëntiemaatregelen in gebouwen') van de Algemene Groepsvrijstellingsverordening.
  • Klimaatinvesteringssubsidie bedraagt:
    • 30%, 40% of 50% van geraamde kostprijs (exclusief BTW) van energiebesparende maatregel voor twee of meerdere maatregelen en indien investering 20% primaire energie bespaart
             OF
             25%, 35% of 45% * van geraamde kostprijs (exclusief BTW) van energiebesparende maatregel voor één maatregel en indien investering 10% primaire energie bespaart. 
      * percentage wordt bepaald op basis van de grootte van de onderneming
         + 5% voor investeringen in steungebieden
         + 15% als de investering leidt tot een verbetering van de energie-efficiëntie van het gebouw van minimaal 40% primaire energie
      EN
    • maximaal het bedrag nodig om terugverdientijd van energiebesparende maatregel te herleiden tot 5 jaar.
  • Geen maximum subsidiebedrag per organisatie (KBO-nummer);
  • Werken mogen nog niet begonnen zijn vooraleer het VIPA de klimaatinvesteringssubsidies voor 'uitgebreide procedure' toekent.

* In Limburg zijn dit: Beringen, Bilzen, Dilsen-Stokkem, Genk, Ham, Hechtel-Eksel, Heers, Hoeselt, Houthalen-Helchteren, Lanaken, Leopoldsburg, Lommel, Lummen, Maasmechelen, Oudsbergen, Pelt, Tessenderlo, Tongeren en Zutendaal. 
   In Oost-Vlaanderen zijn dit: Geraardsbergen, Ninove en Ronse.
   In West-Vlaanderen zijn dit: Diksmuide, Middelkerke en Oostende.

Per oproep is er een budget beschikbaar. Aanvragen voor klimaatsubsidies worden geëvalueerd en gerangschikt op een aantal factoren.

Daarnaast worden er bonuspunten toegekend wanneer het gaat om een innoverende energiebesparende maatregel (+ 15 punten) en als de voorziening kan aantonen dat ze ook na de werken voldoet aan de richtnormen over binnenmilieu (+ 10 punten).

Concreet betekent dit dat hoe meer maatregelen met een hoge CO2-reductie je aanvraagt, hoe meer kans je hebt op klimaatsubsidies. De maatregelen met een grote CO2-reductie zijn maatregelen zoals dakisolatie, muurisolatie, schrijnwerkisolatie,...

De specifieke formule voor de weging van de aanvragen is terug te vinden in artikel 1 van het MB tot vaststelling van de formule.

Om het praktisch mogelijk te maken om een dossier aan te leggen met alle documenten, zullen we gebruikmaken van het Terra-platform.

Op Terra kan u documenten opladen op niveau van het patrimonium. De handleiding vindt u op de website van het VEB. Bij elke stap in het proces waarbij u documenten moet opladen, vragen wij u deze documenten bij het betreffende patrimonium op Terra te plaatsen. U kiest als documenttype bij het opladen ‘Subsidie_REPowerEU’.

Bij het benoemen van een document gebruikt u altijd deze volgorde:

• Type document _dossiernummer subsidie (indien van toepassing)
• Type document kan zijn : DNSH, Gunning; Factuur, Offerte, UBO-gegevens, Verklaring belangenconflicten, Verklaring subcontractanten, Rapporteringssjabloon, Andere
• Vb. Factuur_RPS-1107-2

Vindt hier het rapporteringssjabloon. 
Dit sjabloon zal alle stappen van het proces doorlopen en gaandeweg ingevuld worden.
We raden u aan om dit sjabloon op te slaan en bij elke stap in het proces op Terra te plaatsen bij het betreffende patrimonium.

Op het tabblad ‘Register van stavingstukken’ van het rapporteringssjabloon kan u alle documenten die u aanlevert opsommen.

We stellen hier visueel de verschillende fasen in het proces voor. Door op een fase te klikken, krijgt u meer informatie over wat er gedocumenteerd moet worden.                                                     

Ga naar de rubriek 'Veelgestelde vragen'. 

Vind u daar uw antwoord niet? Stuur dan uw vraag naar klimaat.vipa@vlaanderen.be

Oproep 1:

• Handleiding rapportering REPOWER EU oproep 1doc bestand234.9kb