Geluidshinder

In de Burgerbevraging Leefomgevingskwaliteit Vlaanderen van 2023 kwam men tot de volgende conclusies:

• Geluid in en om de woning is de meest storende omgevingsfactor gevolgd door geurhinder, lichthinder, en hinder van slagschaduw (schaduw van een voorwerp op ondergrond of ander voorwerp, bijv schaduw door bomen, nabijgelegen gebouwen of windturbines).  
• Geluidshinder door wegverkeer (voorbijrijdende auto’s) is de belangrijkste bron van geluidshinder in Vlaanderen. 
• Andere belangrijke bronnen van geluidshinder in Vlaanderen zijn:
  • Buren
  • Bouw- en sloopwerkzaamheden
  • Vliegverkeer
  • Werken op openbaar domein
  • Ondernemingen, handel en industrie

Een geluidsgolf wordt gekenmerkt door toonhoogte en geluidssterkte. De geluidssterkte wordt uitgedrukt in decibel (dB). Het menselijk gehoor kan geluidsniveaus tussen 0 en 120 dB waarnemen. Een geluidsniveau van meer dan 120 dB wordt als pijnlijk ervaren.

De toonhoogte van een geluidsgolf wordt gekenmerkt door zijn frequentie (het aantal trillingen per seconde). Hoe hoger de frequentie, hoe hoger de toon klinkt (zoals het blazen op een fluitje), hoe lager de frequentie hoe lager de toon klinkt (zoals de klank van een contrabas). De gevoeligheid van het menselijk gehoor hangt af van de frequentie van de geluidsgolf. Algemeen geldt dat het menselijk gehoor geluid kan waarnemen dat een frequentie heeft van 20 tot 20.000 Hertz (Hz), maar niet al deze geluidsfrequenties worden even goed gehoord. Het menselijk gehoor is het meest gevoelig voor geluiden met een frequentie rond 4000 Hz. Boven en onder 4000 Hz zal de gevoeligheid van het gehoor dalen.

Het menselijk gehoor is dus niet te vergelijken met een geluidsmeter. Bij geluidsmetingen wordt er daarom een correctiefactor of weging toegepast om de meting te kunnen omzetten naar een geluidssterkte zoals die door de mens waargenomen wordt. Er bestaan verschillende soorten wegingen die verschillende soorten van geluidshinder in kaart brengen:

• A - weging: geschikt voor het meten van geluiden die de mens goed kan horen bij matige geluidsniveaus (zoals het geluid van wegverkeer en burenlawaai). De A-weging wordt doorgaans altijd gebruikt, bijvoorbeeld in epidemiologische studies en bij het opstellen van richtlijnen voor geluidshinder.
   
• C – weging: houdt meer rekening met de lage geluidsfrequenties dan de A -weging en is meer geschikt voor het in kaart brengen van laagfrequent geluid of bij zeer hoge geluidsniveaus waar we gevoeliger worden voor de bastonen, bijvoorbeeld bij festivals en industrielawaai.
   
• G – weging: houdt vooral rekening met de infrasone geluidsfrequenties tussen 10 en 20 Hz en is dus geschikt voor het in kaart brengen van infrageluid, bijvoorbeeld bij windturbines.

Wanneer geluid als hinderlijk ervaren wordt, kunnen er verschillende reacties optreden: ontevredenheid, agitatie, boosheid, angst,… De hinderbeleving is afhankelijk van de geluidsniveaus, van de individuele gevoeligheid en van de context waarin men zich bevindt.

Geluidshinder zal in het lichaam een stressreactie teweegbrengen, dat op zijn beurt via het autonoom zenuwstelsel en het hormonaal systeem tal van andere effecten in gang zet (zoals bloeddrukverhoging). Wanneer dit chronisch aanhoudt,  kan dit leiden tot diverse fysieke en mentale gezondheidseffecten.

Algemeen brengt geluidshinder volgende gezondheidseffecten teweeg:

• Hinder
• Effecten op slaap zoals slaapverstoring, meer gebruik van slaapmedicatie,...
• Hart- en vaatziekten: bloeddrukverhoging, verhoogd voorkomen van beroertes,..
• Metabole effecten zoals verhoogd risico op diabetes en obesitas
• Impact op cognitieve vaardigheden zoals een vertraging van leerprocessen, bijvoorbeeld taalvaardigheid en leesvaardigheid
• Effecten op het ongeboren kind zoals vroeggeboorte en verminderd geboortegewicht
• Effecten op de kwaliteit van het leven, het welbevinden en de mentale gezondheid
• Bij hoge geluidsniveaus: permanente gehoorschade en tinnitus
   

Luchthavens kunnen voor geluidshinder zorgen. Bij het Departement Zorg volgen we de gezondheidsimpact van de belangrijkste luchthaven(s) in Vlaanderen op. 

In 2002 werd de Europese Richtlijn Omgevingslawaai (2002/49/EG) ingevoerd met als doel om tot een gemeenschappelijke aanpak te komen in Europa om de schadelijke gevolgen en hinder van omgevingslawaai te vermijden, te voorkomen, en te verminderen. Deze richtlijn werd omgezet in VLAREM via het Besluit van de Vlaamse Regering van 22 juli 2005. In uitvoering van de Europese richtlijn Omgevingslawaai werden door het Departement Omgeving geluidsbelastingskaarten opgemaakt voor belangrijke wegen, spoorwegen, luchthavens en de agglomeraties Antwerpen, Brugge, Gent en Leuven.

Industriegeluid wordt niet expliciet beschouwd als omgevingslawaai door het zeer lokale karakter ervan.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft in 2018 richtlijnen voor omgevingsgeluid afkomstig van weg-, spoorweg-, en luchtvaartverkeer, windturbines, en recreatie opgesteld.  De richtlijnen geven de maximale richtwaarde voor het jaargemiddelde geluidsniveau over 24 uur (Lden) en tijdens de nacht (Lnight). Deze richtlijnen zijn bepaald op basis van heel veel studies, die peilden naar hinder en slaapverstoring. Een richtlijn geeft zoals de naam het zegt een richting en is niet wettelijk verplicht.

In Europa is er een consensus dat nachtlawaai (Lnight) best onder 55 dB blijft en dat de gemiddelde waarde over een jaar (Lden) ongeveer 50dB bedraagt, zodat de bevolking wordt beschermd tegen ernstige gezondheidseffecten. Op lange termijn streeft de WGO naar een maximale waarde voor nachtlawaai (Lnight) lager dan 40 dB.

Ook zijn er een aantal tips om zelf ook geluidshinder tot een minimum te beperken. 

• Beperk de geluidsemissies door verkeer:
  • Maak minder gebruik van gemotoriseerd verkeer (auto, brommer,..). 
  • Pas het rijgedrag en snelheid aan en houd een gelijkmatige snelheid aan (= minder remmen en optrekken).
     
• Beperk persoonlijke blootstelling:
  • Plan fiets- en wandelroutes langs verkeersluwe straten in.
  • Plan slaapkamers niet aan de straatkant in, maar wel aan de stille zijde van de woning.
  • Voorzie uw huis van akoestische isolatie.
  • Maak gebruik van persoonlijke bescherming zoals oordoppen tijdens het slapen.

Om de impact van geluidshinder op je gezondheid te beperken, plan je best voldoende rustmomenten in om te herstellen.