Tetanus
Tetanus, ook wel klem genoemd, is een ernstige infectieziekte veroorzaakt door een bacterie uit grond en vuil. Besmetting gebeurt via wondjes, waarna de bacterie gifstoffen aanmaakt die spierkrampen en verstijving veroorzaken. Dit kan zonder snelle behandeling levensbedreigend zijn. Vaccinatie biedt bescherming tegen tetanus.
- Vaccinatie
- Vaccinatie beschikbaar
- Basisvaccinatieschema
- Onderdeel van het basisvaccinatieschema
- Vaccinatiegroep
- 0-4 jaar5-18 jaar19-64 jaar65+
Over Tetanus
Symptomen
De eerste symptomen van tetanus verschijnen meestal 3 tot 21 dagen na besmetting, maar in sommige gevallen kan dit ook enkele maanden duren.
De eerste tekenen van tetanus zijn vaak hoofdpijn, prikkelbaarheid en rusteloosheid. Al snel daarna kunnen er pijnlijke spierkrampen optreden, die meestal beginnen in de kaak (waardoor de mond moeilijk geopend kan worden, ook wel ‘kaakklem’ genoemd).
De spierkrampen kunnen zich verspreiden naar de nek, rug, buik en ledematen, waardoor botbreuken kunnen ontstaan. Ook de ademhalingsspieren kunnen worden aangetast, wat kan leiden tot slikproblemen en ademhalingsmoeilijkheden. Zonder snelle medische behandeling kan dit levensbedreigend zijn.
Verspreiding
Tetanus wordt veroorzaakt door de bacterie ‘Clostridium tetani’. De bacterie zelf is niet gevaarlijk voor de mens, maar wel een gifstof (neurotoxine) die zij produceert. De bacterie komt vrij in de natuur voor en wordt vaak aangetroffen in de grond en op vuile oppervlakken. Een infectie met tetanus verloopt via volgende stappen:
- Infectie van de wond: De tetanusbacterie komt via een wond in het lichaam terecht. De wonde moet niet groter zijn dan een prik van een doorn. Vooral diepe en vuile wonden vormen een risico. Ook een beetje van een dier kan tot tetanus leiden, het risico op besmetting door een katten- of hondenbeet is echter klein. Tetanus wordt niet van mens op mens overgedragen. In de wonde kan de bacterie zich vermenigvuldigen en een krachtig gif (neurotoxine) produceren.
- Effect op het zenuwstelsel: Deze gifstof blokkeert de werking van zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de controle van spieren, wat leidt tot pijnlijke spiersamentrekkingen (krampen).
- Verspreiding van de infectie: De infectie en gifstof kunnen lokaal blijven (gelokaliseerde vorm). De gifstof kan zich echter ook via de bloedbaan verspreiden doorheen het lichaam en via de zenuwbanen verspreiden naar het centrale zenuwstelsel (gegeneraliseerde vorm).
Vaccinatie
Basisvaccinatie
Vaccinatie tegen tetanus (klem) maakt deel uit van het basisvaccinatieschema
Afhankelijk van je leeftijd krijg je verschillende combinatievaccins toegediend. Deze vaccins beschermen altijd tegen tetanus, difterie en kinkhoest. Op bepaalde leeftijden wordt er nog een extra bescherming toegevoegd tegen andere ziekten. Een apart vaccin tegen alleen tetanus is niet meer verkrijgbaar.
| Leeftijd | Gecombineerd vaccin dat beschermt tegen | Merknaam (gratis aanbod) |
|---|---|---|
| 8 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 12 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 16 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 15 maanden | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 6 jaar (1ste leerjaar lager onderwijs) | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio | Infanrix IPVpdf bestand109.2kb |
| 14 jaar (3de jaar secundair onderwijs) | Difterie, tetanus, kinkhoest | Boostrixpdf bestand122.1kb |
| Levenslang (om de 10 jaar) | Difterie, tetanus, kinkhoest | Boostrixpdf bestand122.1kb |
| *Haemophilus influenzae type b | ||
Inhaalvaccinatie
Wanneer je niet of niet volledig bent gevaccineerd tegen tetanus, is het zinvol om deze vaccinatie te vervolledigen. Om als volwassene volledig gevaccineerd te zijn tegen tetanus heb je 3 vaccinaties nodig. De eerste 2 met een maand tussen en de laatste 6 maanden na de tweede inenting.
Herhalingsvaccinatie
Na het basisschema van 3 vaccinaties of een herhalingsvaccinatie duurt de bescherming tegen tetanus minstens 10 jaar. Door je elke 10 jaar te laten vaccineren, blijf je beschermd tegen tetanus.
Vaccinatie bij een wonde
Bij een wonde kan een boostervaccinatie tegen tetanus nodig zijn als je laatste vaccinatie meer dan 5 jaar geleden was. Als je niet (volledig) bent gevaccineerd of als je laatste inenting ouder dan twintig jaar is, moet het volledige vaccinatieschema, dat bestaat uit drie basisinentingen, opnieuw toegediend te worden.
Als je niet volledig gevaccineerd bent krijg je bij een risicowonde tetanusantistoffen én een tetanusvaccinatie toegediend. Deze antistoffen werken meteen om de gifstoffen van de tetanusbacterie te neutraliseren, terwijl het vaccin wat tijd nodig heeft om het lichaam te helpen zelf antistoffen aan te maken.
Reisvaccinatie
Het is aangeraden om voordat u op reis gaat uw vaccinatie tegen tetanus in orde te brengen.
Kostprijs
Dit vaccins is gratis voor iedereen, als je arts ze via Vaccinnet bestelt. Je betaalt dan alleen de raadpleging bij de arts om het vaccin te laten toedienen. Als Kind en Gezin of een Centrum voor Leerlingenbegeleiding het vaccin toedient, is ook de raadpleging gratis. Koop je het vaccin zelf op doktersvoorschrift bij de apotheker, dan kan de Vlaamse overheid de kosten niet terugbetalen.
Behandeling
Als behandeling kan antibiotica of het toedienen van antitoxines aangewezen zijn bij ernstige wonden. In sommige gevallen worden spierontspanners toegediend.
Preventietips
Tetanus is een ziekte die volledig te voorkomen is door vaccinatie. Daarnaast is ook een goede wondverzorging belangrijk.
