Tetanus
Tetanus, ook wel klem genoemd, is een ernstige infectieziekte veroorzaakt door een bacterie uit grond en vuil. Besmetting gebeurt via wondjes, waarna de bacterie gifstoffen aanmaakt die spierkrampen en verstijving veroorzaken. Dit kan zonder snelle behandeling levensbedreigend zijn. Vaccinatie biedt bescherming tegen tetanus.
- Vaccinatie
- Vaccinatie beschikbaar
- Basisvaccinatieschema
- Onderdeel van het basisvaccinatieschema
- Vaccinatiegroep
- 0-4 jaar5-18 jaar19-64 jaar65+
Over Tetanus
Symptomen
De eerste symptomen van tetanus verschijnen meestal 3 tot 21 dagen na besmetting, maar in sommige gevallen kan dit ook enkele maanden duren.
De eerste tekenen van tetanus zijn vaak hoofdpijn, prikkelbaarheid en rusteloosheid. Al snel daarna kunnen er pijnlijke spierkrampen optreden, die meestal beginnen in de kaak (waardoor de mond moeilijk geopend kan worden, ook wel ‘kaakklem’ genoemd).
De spierkrampen kunnen zich verspreiden naar de nek, rug, buik en ledematen, waardoor botbreuken kunnen ontstaan. Ook de ademhalingsspieren kunnen worden aangetast, wat kan leiden tot slikproblemen en ademhalingsmoeilijkheden. Zonder snelle medische behandeling kan dit levensbedreigend zijn.
Verspreiding
Tetanus wordt veroorzaakt door de bacterie ‘Clostridium tetani’. De bacterie zelf is niet gevaarlijk voor de mens, maar wel een gifstof (neurotoxine) die zij produceert. De bacterie komt vrij in de natuur voor en wordt vaak aangetroffen in de grond en op vuile oppervlakken. Een infectie met tetanus verloopt via volgende stappen:
- Infectie van de wond: De tetanusbacterie komt via een wond in het lichaam terecht. De wonde moet niet groter zijn dan een prik van een doorn. Vooral diepe en vuile wonden vormen een risico. Ook een beetje van een dier kan tot tetanus leiden, het risico op besmetting door een katten- of hondenbeet is echter klein. Tetanus wordt niet van mens op mens overgedragen. In de wonde kan de bacterie zich vermenigvuldigen en een krachtig gif (neurotoxine) produceren.
- Effect op het zenuwstelsel: Deze gifstof blokkeert de werking van zenuwen die verantwoordelijk zijn voor de controle van spieren, wat leidt tot pijnlijke spiersamentrekkingen (krampen).
- Verspreiding van de infectie: De infectie en gifstof kunnen lokaal blijven (gelokaliseerde vorm). De gifstof kan zich echter ook via de bloedbaan verspreiden doorheen het lichaam en via de zenuwbanen verspreiden naar het centrale zenuwstelsel (gegeneraliseerde vorm).
Vaccinatie
Basisvaccinatie
Vaccinatie tegen tetanus (klem) maakt deel uit van het basisvaccinatieschema
Afhankelijk van je leeftijd krijg je verschillende combinatievaccins toegediend. Deze vaccins beschermen altijd tegen tetanus, difterie en kinkhoest. Op bepaalde leeftijden wordt er nog een extra bescherming toegevoegd tegen andere ziekten. Een apart vaccin tegen alleen tetanus is niet meer verkrijgbaar.
| Leeftijd | Gecombineerd vaccin dat beschermt tegen | Merknaam (gratis aanbod) |
|---|---|---|
| 8 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 12 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 16 weken | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 15 maanden | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio, Hib*, hepatitis B | Hexyonpdf bestand216.1kb |
| 6 jaar (1ste leerjaar lager onderwijs) | Difterie, tetanus, kinkhoest, polio | Infanrix IPVpdf bestand109.2kb |
| 14 jaar (3de jaar secundair onderwijs) | Difterie, tetanus, kinkhoest | Boostrixpdf bestand122.1kb |
| Levenslang (om de 10 jaar) | Difterie, tetanus, kinkhoest | Boostrixpdf bestand122.1kb |
| *Haemophilus influenzae type b | ||
Inhaalvaccinatie
Als je als kind niet of niet volledig bent gevaccineerd tegen tetanus, is het zinvol om deze vaccinatie te vervolledigen. Om op latere leeftijd volledig gevaccineerd te zijn tegen tetanus heb je 3 dosissen nodig:
- 1e dosis
- 4 tot 6 weken later → 2e dosis
- 6 maanden tot 1 jaar later → 3e dosis
Herhalingsvaccinatie
Na het basisschema van 3 inentingen ben je voor minstens 10 jaar beschermd tegen tetanus. Daarna is een herhalingsvaccinatie om de 10 jaar aanbevolen. Zo blijf je beschermd.
Vaccinatie bij een wonde
Bij een wonde kan boostervaccinatie tegen tetanus nodig zijn, afhankelijk van je vaccinatiestatus:
- Laatste vaccinatie minder dan 5 jaar geleden → Geen extra vaccinatie nodig.
- Laatste vaccinatie meer dan 5 jaar geleden → 1 boostervaccinatie aanbevolen.
- Laatste vaccinatie meer dan 20 jaar geleden → 2 dosissen aanbevolen, met 6 maanden tussen.
- Niet of niet volledig gevaccineerd? → Je krijgt tetanusantistoffen én een tetanusvaccinatie:
- De antistoffen werken meteen en neutraliseren de gifstoffen van de tetanusbacterie.
- Het vaccin helpt je lichaam zelf afweer op te bouwen, maar heeft wat tijd nodig om te werken.
Reisvaccinatie
Het is aangeraden om voordat u op reis gaat uw vaccinatie tegen tetanus in orde te brengen.
Gratis vaccin
Dit vaccins is gratis voor iedereen.
Als Kind en Gezin of CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) het vaccin toedient, is de raadpleging gratis. Als je je bij je huisarts laat vaccineren, betaal je mogelijks voor de consultatie - het vaccin zelf is gratis.
Koop je het vaccin zelf op doktersvoorschrift bij de apotheker, dan kan de Vlaamse overheid de kosten niet terugbetalen.
Behandeling
Als behandeling kan antibiotica of het toedienen van antitoxines aangewezen zijn bij ernstige wonden. In sommige gevallen worden spierontspanners toegediend.
Preventietips
Tetanus is een ziekte die volledig te voorkomen is door vaccinatie. Daarnaast is ook een goede wondverzorging belangrijk.
