Onderzoek brandveiligheid zorggebouwen

De evolutie in de visie van residentiële projecten naar meer en meer genormaliseerd wonen vraagt een  aangepaste vertaling in de nieuwe infrastructuurconcepten. Een open planindeling, waarin een leefgroep een kern met eigen woonfunctie wordt, wint terrein.   

In een eerste fase deed de studie brandveiligheid VIPA I (2016): Onderzoek brandveiligheid in ouderenvoorzieningen onderzoek naar brandveiligheid in nieuwe zorgconcepten voor ouderenvoorzieningen.

1. Situering: nieuwe gebouwtypologie vraagt nieuwe maatregelen
De bestaande federale algemene regelgeving en de Vlaamse specifieke regelgeving voor brandveiligheid in ouderenvoorzieningen zijn gebaseerd op een gebouwtypologie waarbij een reeks individuele kamers uitgeven op een gang die functioneert als circulatieweg en als vluchtweg in geval van brand.

In deze typische schikking, die heel verwant is aan de lay-out van een verpleegeenheid in een ziekenhuis, zijn ruimten voor gemeenschappelijk gebruik, zoals leefruimten, zitruimten, tv-ruimten, gescheiden van de circulatie- en evacuatiewegen die over het algemeen twee onafhankelijke trapzalen verbinden.

In recente ontwerpen voor woonzorgcentra merkt men een snelle evolutie naar een schikking waarbij de bovengenoemde gemeenschappelijke ruimten deel uitmaken van de circulatie- en vluchtwegen, in een zeer open configuratie. Deze gemeenschappelijke ruimten omvatten TV-toestellen, zetels, drankautomaten, koelkasten, tot en met elementaire keukenuitrusting zoals kookplaten en koffiezetmachines. Dergelijke schikking is niet mogelijk binnen het concept van de huidige regelgeving brandveiligheid en bovendien beschikt men niet over een onderbouwd beoordelingskader om mogelijke alternatieve brandveiligheidsmaatregelen doelmatig in te zetten.

2. Doelstelling en projectomschrijving
De studie moet de doelmatigheid van alternatieve brandveiligheidsmaatregelen in bestaande en nieuwe vormen van ouderenvoorzieningen onderzoeken. Op basis van de resultaten van het onderzoek zal een beoordelingskader geformuleerd worden als ondersteuning van de adviezen bij mogelijke afwijkingen enerzijds en als basis voor een aanpassing van de regelgeving anderzijds.

De aanpassing van de regelgeving is erop gericht de beperkingen van het veiligheidsconcept onder de huidige regelgeving brandveiligheid in de nieuwste zorgconcepten zoveel mogelijk weg te werken, zonder daarbij afbraak te doen aan de veiligheid van personen in ouderenvoorzieningen in geval van brand.

3. Onderzoeksrapport
Het rapport van het onderzoekpdf bestand9.2mb is gepubliceerd op 29 oktober 2016.

4. Presentatie infosessie studie brandveiligheid
Hier kan u de presentaties van de infosessie over de studie brandveiligheid van 8 maart 2017 terugvinden.

presentatie - proeven
presentatie - toepassingppt bestand2.6mb

Vanaf 2019 startte de verbreding van de scope van 'ouderenvoorzieningen' naar álle 'zorgvoorzieningen'.  Het VIPA kwam zo tot een beoordelingskader voor alternatieve brandveiligheidsmaatregelen in zorgvoorzieningen. Dit samen met EWI (programma innovatieve overheidsopdrachten (PIO)) en Steunpunt WVG. Aan de hand van een behoefteanalyse is nagegaan welke brandveiligheidsmaatregelen of technologieën prioritair zijn binnen een framework volgens bewoner- en gebouwtype. Vervolgens is ook de haalbaarheid (financieel/technisch/ praktisch) van die maatregelen ingeschat.
De behoefteanalyse bracht de bestaande nood aan verdere kennisopbouw en ondersteuning voor het realiseren van brandveiligheid in zorgvoorzieningen in beeld. 

Twee prioriteiten kwamen hierbij expliciet naar voor:

• een duidelijke behoefte in de sector aan ondersteuning bij training van personeel voor operationele processen (o.a. evacuatie) bij brand
• de nood aan verdere kennisontwikkeling over rookbeheersing in zorgvoorzieningen.

Dit resulteerde in het uitzetten van 2 deeltrajecten die ondertussen ook zijn doorlopen:

• er is een tool voor evacuatietraining in zorggebouwen ontwikkeld (project opgenomen door Zorgnet-Icuro/VLAIO)
• de kennis over rookbeheersing is uitgebreid met het brandproefprogramma  (VIPA II) en de ontwikkeling van het beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen (VIPA III).

Informatie:

1. Studieopdracht: Beoordelingskader voor brandveiligheid in de zorgsector: behoefteanalyse
2. Opdrachtgever: VIPA en EWI (PIO)
3. Opdrachtnemer: Addestino Innovation Management
4. Looptijd studieopdracht: 01/2018 - 09/2018

'Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse' (VIPA/EWI)
Bedoeling van de studie was om een brandproefprogramma te ontwerpen en uit te voeren om de technische kennis over rookbeheersing in zorggebouwen te verdiepen.  

Het volgende is gebeurd:

• een beperkte set van brandproeven op reële schaal is uitgevoerd;
• vooraf geselecteerde combinaties van bestaande en nieuwe technologieën, die impact hebben op rookbeheersing in de specifieke bouwkundige context van een zorgvoorziening, zijn getest. Hiervoor werkte de opdrachtnemer samen met een projectgroep met verschillende aanbieders van nieuwe actieve technieken op het gebied van rookbeheersing bij brand.  
• aanvullende CFD-simulaties (CFD: Computational Fluid Dynamics) zijn uitgevoerd om de invloed van verschillende parameters (drukverschil, zichtbaarheid,…) te onderzoeken en om vast te leggen onder welke randvoorwaarden de actieve technieken kunnen toegepast worden.  

Met de uitvoering van het brandproefprogramma zijn:

• de doelmatigheid getest van een innovatief rookbeheersingssysteem in open architectuur, al dan niet in combinatie met een automatisch blussysteem:
• de inzet van brandwerende schermen en rookwerende deuren in de praktijk getest:  
• de randvoorwaarden voor de toepassing van de innovatieve technieken in beeld gebracht, waardoor het mogelijk werd het geheel te integreren in het beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen.

Op initiatief van Fireforum zijn specifiek voor het innovatief rookbeheersingssysteem ook ‘Regels van Goed Vakmanschap’ (RGV) opgesteld: ‘RGV Rookbeheersingssystemen - Het creëren van een rookvrije omgeving in open architectuur’.  

Deze RGV sluiten aan op de bevindingen van de onderzoeken en bevat richtlijnen voor het ontwerpen van de rookbeheersing als onderdeel van de brandveiligheidsoplossing voor gebouwen met een ‘open’ architectuur.  

Link onderzoeksrapport:

• Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse.pdf (VIPA/EWI - 2021) 
• Innovative application of smoke control in residential care buildings: fire tests and analysis.pdf (VIPA/EWI-2021)

Informatie:

1. Studieopdracht: Innovatieve toepassing van rookbeheersing in woonzorggebouwen: brandproefprogramma  en analyse (VIPA II)
2. Opdrachtgever: VIPA en EWI (PIO)
3. Opdrachtnemer: Warringtonfire nv Gent i.s.m. projectgroep bestaande uit Etex Building Performance, Keller, Kingspan Light & Air, Rf-Technologies, BFSN, EFSN en VSI
4. Looptijd studieopdracht: 08/2020 - 09/2021

'Analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen' (SWVG/VIPA - 2021)
De opdracht betrof de technisch-wetenschappelijke onderbouwing voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen, in het bijzonder wanneer er actieve brandbeveiliging aanwezig is om rookverspreiding te beperken. Deze onderbouwing is gebaseerd op de interpretatie en de analyse van CFD-berekeningen, die gevalideerd zijn met behulp van gegevens van brandproeven. Voor diverse settings is nagegaan met welke combinaties van brandveiligheidsmaatregelen en evacuatiestrategieën een gewenst veiligheidsniveau kan bereikt worden.  Dit rekening houdend met de specifieke zorgcontext (zoals zelfredzaamheid en kwetsbaarheid van de bewoners en beschikbaarheid van verzorgend personeel).

De kennisopbouw van het onderzoek maakt het mogelijk om in innovatieve zorgprojecten kostenefficiënte keuzes te maken bij het ontwerpen van zorginfrastructuur. De opties en consequenties voor de brandpreventiemaatregelen bij toepassing van een open planopbouw waarbij de strikte brandwerende scheiding tussen leefruimten en evacuatieweg wordt verlaten, zijn bij de start van het ontwerpproces duidelijk. De bestaande rem om planontwerpen af te stemmen op actuele zorgconcepten wordt daarmee weggewerkt. Vooral de kennisopbouw over rookverspreiding in dergelijke setting maakt het mogelijk om de beschikbare (bestaande en innovatieve) actieve maatregelen efficiënt in te zetten.

Het onderzoeksrapport biedt een duidelijk kader dat de technische commissie brandveiligheid (TCB) van het departement WVG onmiddellijk kan gebruiken bij de evaluatie van alternatieve voorstellen in afwijkingsaanvragen voor brandveiligheid. In de directe praktijk zal het beoordelingskader toelaten voorgestelde combinaties van actieve brandveiligheidsmaatregelen binnen een juiste context te evalueren, zelfs binnen een ruimere context dan enkel voor zorggebouwen.

Op langere termijn zal in nieuwe specifieke regelgeving voor brandveiligheid in zorggebouwen de benadering op basis van een beoordelingskader opgenomen worden.

Link onderzoeksrapport:

• 'Analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen' (SWVG/VIPA - 2021)

Informatie:

1. Studieopdracht: analyse van experimenten en numerieke simulaties van brandproeven voor de ontwikkeling van een beoordelingskader voor brandveiligheid in zorggebouwen (VIPA III)
2. Opdrachtgever: Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin i.s.m. het VIPA
3. Opdrachtnemer: Bart Merci, Vakgroep Bouwkundige Constructies en Bouwmaterialen, Universiteit Gent
4. Looptijd studieopdracht:  11/2020 - 10/2021