Zorgzame verbouwing van een fabriek tot opvang voor dak- en thuislozen

Een complexe verbouwing in een binnengebied

Om de verouderde gehuurde opvang te vervangen, opteerde het CAW voor een nieuwe locatie in het centrum van de stad Sint-Niklaas. Een site met een oude fabrieksruimte en twee rijwoningen diende zich aan.

Conceptueel is er gekozen voor maximaal behoud van de bestaande volumes van de fabriek met behoud van de industriële sfeer. Het project bestaat uit de renovatie van de 2 rijwoningen en een ingrijpende energetische verbouwing van het fabrieksgebouw in het binnengebied. 

Het opzet was het creëren van studio’s centraal op de eerste verdieping van het fabrieksgebouw. Het CAW stapt in dit project voor het wonen af van de vroeger gangbare groepsopvang en kiest voor individuele studio’s, aangevuld met ontmoetingsruimten, een wasplaats, spreekkamer en linnenruimte. Het gelijkvloers, te donker als functionele ruimte, wordt gebruikt voor parkeren. De studio’s hebben verschillende groottes om een flexibel aanbod te hebben naar de doelgroep. Er zijn tien 1-persoonsstudio’s, vier 2-persoonsstudio’s en twee 3-persoonsstudio’s. Twee studio’s zijn volledig rolstoeltoegankelijk en zo goed als alle andere rolstoelbezoekbaar via de bredere toegangsdeur.

De toegang tot deze studio’s is georganiseerd via een overdekte gang, waardoor iedere studio als het ware een eigen voordeur heeft. Aan de straatkant bevindt zich een rijwoning met een inloopcentrum op het gelijkvloers en 4 studio’s op verdiepingen 1 en 2. 

 

Duurzame keuzes

De keuze voor maximaal behoud van de bestaande structuur is een zeer duurzame keuze op zich gezien het uitgespaarde materiaal voor de ruwbouw. Het nieuwe programma is als het ware ingeplugd in het oude pand. De studio-units, kantoren en alle overige verwarmde functies werden als 'dozen' in lichte houtskelet in de bestaande bebouwing ingeschoven, met een volledige doorlopende akoestische en thermische schil.

Verder zet het project maximaal in op duurzame technieken en doorgedreven isolatie van de gebouwschil. Er is bijvoorbeeld gekozen voor passieve koeling via free cooling in de kantoorzone. Dit betekent dat tijdens de nacht de ventilatiedebieten worden opgetrokken en zo bij lagere buitentemperaturen worden binnengebracht. Dit gebeurt door een bypass over de warmtewisselaar. 
 

Street art in het binnengebied

Het kunstwerk is een street-art project van collectief Hell’0 op de bestaande muren. De vraag van het CAW in de oproep naar kunstenaars, lag de suggestie voor street art al op tafel. Het CAW vroeg ook om rekening te houden met hun doelpubliek en visie, en een positieve insteek, zonder betuttelend te zijn, was wenselijk. 

Met een rustig en optimitisch kleurgebruik, zo oordeelde de jury, heeft het collectief Hell’O daar een mooi antwoord op geboden.  De vormentaal is aantrekkelijk zonder verhalend te zijn, het spreekt tot de verbeelding, maar is niet overheersend. Waar er eerst werd voorgesteld om op panelen te gaan werken, is later beslist om de street art echt op de muren uit te voeren, wat tot een echt geïntegreerd kunstwerk heeft geleid. 

Leerpunten of tips

De bouwheer is zeer tevreden van het ontwerp en zeker van het ruimtegevoel en de genereuze buitenruimte. De samenwerking met de architect verliep ook zeer vlot. Door de studio’s apart van elkaar te bouwen in houtskelet is er een goed akoestisch comfort tussen de studio’s. Voor deze doelgroep is er ook veel aandacht gegaan naar onderhoudsvriendelijkheid door bv afwasbare verf te gebruiken.

De bouwheer heeft vooral nog tips voor de werffase: veel aanwezig zijn als bouwheer, alles goed bijhouden (vordering, verrekeningen…) en vooral… volharden, ook als het moeilijk loopt met de aannemer. 
 

Meer lezen

• Prijs Wivina Demeester – Laureaat architectuur 2021
  PWDM21 Architectuur laureaat - Biekens Sint-Niklaas | Vlaams Bouwmeester
  Met een mooie reportage over het project: Biekens Sint-Niklaas on Vimeo
• Biekens - voltarchitecten
• Departement omgeving - CAW De Biekens (Sint-Niklaas) | Departement Omgeving - (vlaanderen.be)