Bisfenolen: BPA, BPS, BPF

Bisfenolen zijn organische stoffen die worden gebruikt om polymeren en harsen te maken. Die worden op hun beurt gebruikt bij de productie van kunststoffen. Bisfenolen komen voor in polycarbonaatplastic (PC), dat je terugvindt in herbruikbaar plastic tafelgerei, drankflesjes, sportgerei, cd’s en dvd’s. Epoxyhars wordt gebruikt voor de binnencoating van waterpijpen, de blikken van voeding en drank, en de coating van auto’s.

Bisfenolen bestaan in verschillende varianten. Eén van de meest gebruikte is bisfenol A (BPA). Die variant zit in veel producten, zoals bouwmaterialen (verf en coatings van leidingen), elektronica, verpakkingsmateriaal van voedsel, speelgoed en medische hulpmiddelen. Ook in harde plastic flessen en de dunne witte plastic laag aan de binnenkant van blikjes kan BPA zitten.

Bisfenolen worden soms gebruikt in de verpakking van voedsel: blikjes, plastic vershoudbakjes … Zo kunnen ze in kleine hoeveelheden in ons voedsel terechtkomen. Vaak zitten ze nog in ouder speelgoed: als een kind dat in de mond steekt, kan het bisfenolen binnenkrijgen.

Sinds 2017 staat PBA op de lijst met hormoonverstoorders van het Europees Agentschap voor Chemische Stoffen (ECHA). Ook het gebruik van vervangers als bisfenol S (BPS) en bisfenol B (BPB) is ondertussen beperkt, en bisfenol F (BPF) wordt onderzocht.

In juni 2024 gaven de EU-lidstaten hun akkoord om het gebruik van BPA en sommige andere bisfenolen te verbieden voor materialen die met voeding in contact komen.

Er zijn al veel studies gedaan naar de impact van bisfenolen op de gezondheid, ook bij lage dosissen. In 2023 verlaagde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) de maximale hoeveelheid BPA die mensen mogen binnenkrijgen zonder schadelijke gevolgen voor de gezondheid. Nieuw onderzoek toonde aan dat BPA al bij lagere hoeveelheden dan gedacht schadelijk kan zijn voor de gezondheid.

Die schadelijke gevolgen uiten zich op verschillende manieren. Zo kan BPA het immuunsysteem beschadigen en leiden tot obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten bij volwassenen. BPA heeft ook een impact op de voortplanting, doordat het bij mannen tot een minder goede zaadproductie leidt. De stof verstoort ook de ontwikkeling van (het zenuwstelsel van) ongeboren kinderen en kan zelfs tot miskramen leiden.

Via heel wat (kleine) aanpassingen kun je je blootstelling aan bisfenolen beperken. Je vindt ze terug op het platform hormoonverstoorders.

Let ook op met oudere babyflesjes of speelgoed: vandaag zijn er strengere regels voor het gebruik van bisfenolen in die producten. In oudere flesjes en ouder speelgoed kunnen de stoffen wel nog (beperkt) aanwezig zijn.