Ftalaten

Ftalaten zijn een familie van synthetische chemicaliën die veel verschillende toepassingen hebben. Meestal worden ze gebruikt als weekmakers: ze maken kunststoffen, zoals pvc, soepeler en duurzamer.

Ftalaten worden in grote volumes geproduceerd (miljoenen tonnen per jaar). Ze zitten onder meer in verpakkingen van voeding, plastic flessen, speelgoed, medisch materiaal (tubes, zakken voor bloedtransfusie …) en plastic omhulsels van medicatie. Je vindt ze ook terug in veel producten die je in de winkel kunt kopen, zoals vinylvloer, plastic kleding, nagellak, haarlak, zeep, aftershave, shampoo, wasproducten, ontvetters en plakband.

Er zijn verschillende soorten ftalaten, die elk een eigen invloed kunnen hebben. DEHP werd lange tijd het meest gebruikt, tot duidelijk werd dat die stof negatieve effecten kon hebben en er regels voor het gebruik kwamen. Vandaag is DEHP grotendeels vervangen door andere stoffen.

Als er ftalaten in een product zitten, kunnen die door ouderdom, gebruik en blootstelling aan ultraviolet licht uit het plastic lekken naar voedingsmiddelen, dranken en lichaamsvloeistoffen. Zo kunnen mensen ze inslikken als ze in verpakkingen van voedsel zitten.

Ftalaten in cosmetica en verzorgingsproducten kunnen via de huid in ons lichaam terechtkomen. De meeste ftalaten zijn wel verboden binnen de EU, want ze zijn ingedeeld als ‘zeer gevaarlijke stoffen’.

Ook huiselijk stof kan een bron van ftalaten zijn, bijvoorbeeld in huizen met vinylvloer of vinylbehang, of als je bepaalde (af)wasmiddelen gebruikt: door inademen kun je eraan blootgesteld worden.

Sommige vormen van medicatie, zoals plastic capsules, kunnen hoge gehaltes aan ftalaten bevatten. Kinderen kunnen ftalaten opnemen als ze plastic speelgoed in de mond steken. Daarom is het gebruik van bepaalde ftalaten verboden in producten voor kinderen.

Eén van de bekendste effecten van ftalaten is dat ze de seksuele ontwikkeling van jongens kunnen aantasten. Daardoor leiden ze tot onvruchtbaarheid bij volwassenen: ze verlagen de spermakwaliteit, beschadigen de teelballen …

Ftalaten worden ook gelinkt aan diabetes, astma en een zwakker immuunsysteem. Als je er in de adolescentie mee in contact komt, zou dat gedrag kunnen veroorzaken dat wordt gelinkt aan ADHD of autismespectrumstoornissen.

Via heel wat (kleine) aanpassingen kun je je blootstelling aan ftalaten beperken. Je vindt ze terug op het platform hormoonverstoorders.