Kinkhoest (pertussis)

Symptomen

De eerste symptomen kunnen al 5 dagen na besmetting optreden, maar meestal tussen de 7 en 10 dagen, en uiterlijk 21 dagen na besmetting.
Typische klachten van kinkhoest zijn: 

• De ziekte begint vaak met een verkoudheid, droge hoest en een algemeen ziek gevoel. 
• Na 1 à 2  weken ontstaan hevige  hoestbuien, soms met een gierend geluid bij het inademen en het overgeven van taai slijm. De hoestbuien kunnen soms leiden tot overgeven en kunnen meer dan 2 weken aanhouden. 
• Daarna gaan de hevige hoestbuien over in een losse hoest die nog enkele weken tot maanden duurt.

Kinkhoest is vooral gevaarlijk voor jonge baby’s en verloopt bij hen anders. Ze vertonen vaak verschijnselen zoals onderbreking van de ademhaling, blauw aanlopen, problemen met eten en het oplopen van groeiachterstand. In ernstige gevallen kan kinkhoest leiden tot neus- en keelbloedingen, een longontsteking of een hersenletsel. Heel zelden overlijdt een kind.

Gevaccineerde personen kunnen ook kinkhoest krijgen, maar meestal in een mildere vorm, vaak met langdurig hoesten als enige klacht.

Verspreiding

Kinkhoest wordt veroorzaakt door een bacterie en wordt overgedragen via druppels die vrijkomen door hoesten, niezen of praten. Het is een zeer besmettelijke ziekte, die vooral patiënten met symptomen makkelijk kunnen overdragen. 

Kinkhoest is het meest besmettelijk bij de start van de symptomen, voordat de typische hoestbuien beginnen, en kan 2 tot 3 weken na het ontstaan van de klachten besmettelijk blijven. 
 

Vaccinatie tegen kinkhoest is alleen mogelijk met een combinatievaccin dat minstens ook beschermt tegen tetanus en difterie. Vaccinatie tegen kinkhoest beschermt vooral tegen ernstige complicaties van kinkhoest, waardoor gevaccineerde personen alsnog kinkhoest kunnen krijgen en doorgeven, maar in een mildere vorm.  

Basisvaccinatie

De vaccinatie tegen kinkhoest maakt deel uit van het gratis basisvaccinatieschema. 

Kinderen krijgen 6 vaccinaties verspreid over verschillende leeftijden:  

Inhaalvaccinatie

Wanneer je niet of niet volledig gevaccineerd bent tegen kinkhoest, kan het zinvol zijn deze vaccinatie te vervolledigen. Afhankelijk van je leeftijd leeftijd worden er verschillende vaccins aanbevolen. Je arts kan je advies geven.

Herhalingsvaccinatie als volwassene

Ook als je als kind volledig gevaccineerd bent, is het aanbevolen om de vaccinatie tegen kinkhoest te herhalen wanneer je in contact komt met jonge baby's:
 

Zwangere vrouwen

Specifiek voor zwangere vrouwen wordt aanbevolen om je tijdens élke zwangerschap te laten vaccineren tegen kinkhoest tussen week 24 en 32 van de zwangerschap. Dit zorgt ervoor dat je voldoende beschermende antistoffen aan je baby doorgeeft, nog vóór je baby geboren is. Als je geen kinkhoestvaccinatie hebt gekregen tijdens de zwangerschap, wordt onmiddellijk na de bevalling een vaccinatie aangeboden. 

Nauwe contacten van het kind

Als de moeder geen kinkhoestvaccinatie kreeg tijdens de zwangerschap, of het vaccin werd minder dan 2 weken voor de bevalling toegediend, wordt aanbevolen om alle nauwe contacten binnen het gezin te vaccineren met een eenmalige herhalingsvaccinatie. Dit geldt als de laatste vaccinatie tegen kinkhoest langer dan 5 jaar geleden was.

Verzorgend personeel

Ook zorgpersoneel op pediatrische diensten en kinderdagverblijven wordt een herhalingsvaccinatie aanbevolen. Wie de voorbije 10 jaar al een herhalingsvaccinatie kreeg, hoeft niet opnieuw gevaccineerd te worden.

Kostprijs

De kinkhoestvaccins zijn gratis voor iedereen, als ze via Vaccinnet worden besteld. 

• Als Kind en Gezin of een Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) het vaccin toedient, zijn ze gratis. 
• De vaccins zijn ook gratis als je arts ze voor jou of je kind bestelt. Je betaalt dan mogelijks voor de consultatie. 
• Koop je het vaccin zelf bij de apotheker? Dan kan de Vlaamse overheid de kosten niet terugbetalen en zijn ze niet gratis.
   

Je kan kinkhoest behandelen met antibiotica. Antibiotica zorgt ervoor dat de besmettelijke periode korter wordt, maar énkel als je in de beginfase van de ziekte antibiotica bent beginnen nemen. In sommige situaties wordt er ook aan gezinsleden preventief antibiotica voorgeschreven. 

Hoestsiropen helpen niet om de symptomen te voorkomen of verlichten. Er zijn wel nog enkele andere maatregelen die je kan nemen om de symptomen te verlichten:

• Houd het kind zo rustig mogelijk tijdens een hoestbui, omdat gespannenheid de ademhaling bemoeilijkt.
• Zet het kind rechtop in bed.
• Als eten braakneigingen opwekt, geef je beter kleine porties licht verteerbaar voedsel.

Bij ernstige complicaties kan soms een ziekenhuisopname nodig zijn. Dit komt vooral voor bij kleine baby’s die niet gevaccineerd zijn.
 

Samenvatting

Verwekker: Bordetella pertussis 
Incubatieperiode: Meestal 7-10 dagen (spreiding 5-21 dagen)
Besmettingsweg: Druppelinfectie uit neus- en keelholte (hoesten, niezen)
Besmettelijke periode: Van het begin van het catarrale stadium, voordat de typische hoestbuien beginnen, tot 3 weken na het begin van deze hoestbuien; totaal ongeveer 5 weken. Na antibiotica 5 of 7 dagen
Symptomen: Catarraal stadium (neusverkoudheid 1-2 weken), paroxysmaal stadium (typische hoestbuien, soms met braken, 2-6 weken), reconvalescentie stadium (losse hoest, enkele weken). Niet of onvolledig gevaccineerde zuigelingen <1 jaar hebben een verhoogd risico op complicaties
Wering: Kinderen of personeel in een kinderdagverblijf met een epidemiologisch gelinkte of vroegtijdig bevestigde kinkhoest worden geweerd gedurende 48 uur na het starten van de antibioticabehandeling. Zonder behandeling adviseren we een wering van 14 dagen vanaf het begin van het hoesten.
Profylaxe: Aan alle gezinsleden binnen 3 weken na aanvang van de hoestbuien bij de indexpatiënt EN indien:

• niet of onvolledig gevaccineerde ( 3 vaccinaties)  kinderen 1 jaar;
• kind met ernstige pulmonale of cardiale co-morbiditeit;
• zwangere vrouw (zwangerschap > 34 weken);

Richtlijnen

• Richtlijn kinkhoestpdf bestand641.9kb
• Korte richtlijn kinkhoestpdf bestand195.1kb

Criteria

Gevalsdefinitie

Nuttige documenten

• Brief toename van kinkhoest (kinderartsen) pdf bestand941.1kb
• Brief toename van kinkhoest (huisartsen en pneumologen) pdf bestand940.4kb
• Nationaal Referentie Centrum (NRC) 

Cijfers meldingsplichtige infectieziekte

Cijfers over meldingsplichtige infectieziekten

Een meldingsplichtige infectieziekte aangeven