Mpox

Op 14 augustus 2024 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de uitbraak van de nieuwe mpox-variant clade Ib uitgeroepen tot een internationale noodsituatie op het gebied van volksgezondheid. Het eerste geval van de nieuwe mpox-variant in Europa is bevestigd in Zweden in de week van 14 augustus. Er zijn nog een aantal wetenschappelijke onzekerheden over het klinisch verloop en de besmettelijkheid van de nieuwe clade Ib-variant. Zie persmededeling van de Risk Assessment Group van 20 augustus 2024. 

Twee varianten

Mpox is al tientallen jaren bekend in verschillende Afrikaanse landen, maar uitbraken buiten Afrika waren tot 2022 zeldzaam en beperkt. Er zijn twee varianten (of zogenoemde ‘clades’) van mpox:

• De Centraal-Afrikaanse variant: Clade I. Tot voor kort werden infecties met Clade I voornamelijk overgedragen van dieren (vooral knaagdieren) op mensen. Sinds eind 2023 is in Oost-Congo een subvariant ontstaan, Clade Ib, die besmettelijker en mogelijk agressiever is dan eerdere varianten. Clade Ib verspreidt zich nu verder in Afrika en het eerste geval buiten Afrika werd op 15 augustus 2024 in Zweden gemeld.
• De West-Afrikaanse variant: Clade II komt wereldwijd voor sinds de epidemie van 2022. De variant circuleert nog steeds met een beperkt aantal gevallen in Vlaanderen, voornamelijk bij personen met meerdere seksuele partners (waaronder mannen die seks hebben met mannen). De ziekte wordt voornamelijk overgedragen via seksueel contact.

Symptomen

De eerste symptomen van mpox verschijnen meestal binnen 5 tot 21 dagen na infectie en beginnen vaak met griepachtige klachten, waaronder:

• koorts;
• hoofdpijn;
• spierpijn;
• vermoeidheid;
• fors gezwollen en pijnlijke klieren.
   

Kort daarna, meestal 1-3 dagen na het begin van de koorts, verschijnt de huiduitslag. De huiduitslag ziet eruit als (rode) vlekjes, pukkeltjes, blaasjes of etterbulten. Vaak verschijnt de huiduitslag op de plaats van de besmetting, met name rond de anus, op de geslachtsdelen of in de mond. De uitslag kan ook op minder zichtbare plekken zitten, zoals in de mond of de endeldarm, en sommige mensen hebben slechts één pok.

Opgelet! Bij sommige patiënten kan de huiduitslag zich ook ontwikkelen zonder voorafgaande koorts of griepachtige symptomen.

Verspreiding

Mpox verspreidt zich vooral door nauw contact:

• Langdurig huid-op-huid contact en seksueel contact met iemand met huiduitslag.
• Contact met lichaamsvloeistoffen of speeksel van een besmette persoon. Ook zoenen kan een risico vormen.
• Hoewel het virus ook via speekseldruppeltjes kan worden overgedragen, gebeurt dit waarschijnlijk minder efficiënt.
• In theorie kan besmetting ook plaatsvinden via besmette voorwerpen zoals kleding of beddengoed.

Het virus wordt voornamelijk overgedragen door een besmette persoon met huiduitslag, maar kan ook worden doorgegeven voordat de huiduitslag zichtbaar is.

Mensen met meerdere seksuele partners, waaronder mannen die seks hebben met mannen, lopen een hoger risico op besmetting. Toch is mpox geen seksueel overdraagbare aandoening (soa), omdat het niet uitsluitend via seks wordt overgedragen.

Er is een vaccin beschikbaar dat oorspronkelijk werd ontwikkeld tegen de pokken maar ook bescherming biedt tegen mpox. Op dit moment is brede vaccinatie van de hele bevolking niet nodig. De Hoge Gezondheidsraad bepaalt of specifieke doelgroepen moeten worden gevaccineerd.

Kostprijs

Vlaanderen beschikt over een voorraad vaccins, die momenteel alleen wordt ingezet voor personen die in contact zijn gekomen met mpox. Bij elke melding van een geval van mpox evalueert het Departement Zorg of vaccinatie van de nauwe contacten nodig is. De vaccinaties die door de Vlaamse Overheid aangeboden worden zijn gratis.

Er is momenteel geen specifieke behandeling voor mpox. Symptomen worden behandeld met pijnstillers, koortswerende middelen, en anti-jeuk-middelen.

De meeste mensen herstellen volledig binnen enkele weken. Slechts, een kleine minderheid van de patiënten moet tijdens de acute infectie in het ziekenhuis worden opgenomen, meestal om pijn onder controle te houden. Na herstel kunnen er littekens achterblijven. 

Samenvatting

Verwekker: Monkeypoxvirus (MPXV)
Incubatieperiode: Gemiddeld 6 tot 13 dagen (spreiding 5-21 dagen)
Transmissieroute: Direct door slijmvliescontact (inclusief seksueel contact) of via direct contact met infectieuze (huid)laesies (inclusief seksueel contact) of door indirect contact met vocht uit blaasjes of besmette materialen. Bij nauw contact via druppels.
Infectieuze periode: Vanaf het ontstaan van systemische verschijnselen zoals koorts (>38,5C) of 2 dagen voor het ontstaan van de huiduitslag of proctitis, tot alle huidlaesies geëpithelialiseerd zijn waarbij korstjes van de huid vallen en eventuele proctitisklachten ook voorbij zijn.
Symptomen: Start meestal, maar niet uitsluitend, met griepachtige symptomen. Huidlaesies (blaasjes/pustels, gespannen en diepgeworteld in de dermis) volgen 1 tot 4 dagen hierna, vaak beginnend op plek van inoculatie (vaak oro-/anogenitaal gebied). Korsten na 8 of 9 dagen uitslag. Proctitisbeeld is ook mogelijk.
Waarom melden: Bron- en contactonderzoek en clusterdetectie. Tijdig toedienen van post-exposurevaccinatie bij risicocontacten. 

Richtlijnen

• Richtlijn MPOX

Gevalsdefinitie

Nuttige documenten

• Nationaal Referentie Centrum (NRC)

Cijfers meldingsplichtige infectieziekten

Cijfers over meldingsplichtige infectieziekten

Een meldingsplichtige infectieziekte aangeven