MGAG Zwijndrecht/PFAS
Een milieugezondheidskundig aandachtsgebied (MGAG) is een specifiek afgebakende zone waar omgevingsfactoren, zoals schadelijke stoffen afkomstig van industriële activiteiten, een verhoogd gezondheidsrisico vormen voor inwoners.
Waarom is Zwijndrecht/PFAS een milieugezondheidskundig aandachtsgebied?
In juni 2021 ontstond er grote ongerustheid bij de bewoners van Zwijndrecht over verhoogde concentraties PFAS in de omgeving door de aanwezigheid van de 3M-fabriek. PFAS staat voor ‘poly- en perfluoralkylstoffen’ en is een verzamelnaam voor meer dan 6000 chemische stoffen, daarvan zijn PFOS (perfluoroctaansulfonzuur) en PFOA (perfluoroctaanzuur) de meest bekende.
Zijn er gevolgen voor de gezondheid van omwonenden?
Omwonenden nemen via inademing, via hand-mondcontact van stofpartikels en door eten van zelfgeteelde groenten PFAS op.
De gezondheidseffecten variëren naargelang de onderzochte soort PFAS, maar zijn vooral:
- Effecten op de immuniteit
- Effecten op de hormonen
- Effecten op de lever
PFAS stapelen zich op in het menselijke lichaam en breken enorm traag af. Dat bepaalt mee de schadelijkheid van PFAS.
Welke acties gebeuren reeds in Zwijndrecht?
Via verschillende overeenkomsten tussen de Vlaamse overheid, gemeente Zwijndrecht, milieu- en burgerbewegingen en 3M zijn er concrete maatregelen geregeld om de situatie aan te pakken.
Preventiewerkers PFAS
De PFAS-preventiewerkers beantwoorden algemene vragen over PFAS, maar ook vragen over lopende en geplande bloedonderzoeken, vragen over de no regret-maatregelen,…
Zij werken nauw samen met de medisch milieukundigen van Logo Waasland en Logo Antwerpen.
Welke studies zijn beschikbaar?
Om een beter zicht te krijgen op de blootstelling van de omwonenden, werden er in de zomer van 2021 bloedstalen afgenomen bij omwonenden van de 3M-fabriek. Uit het onderzoek bleek dat meer dan de helft van de mensen hoge PFOS-waarden had in het bloed. Wie dichter bij de fabriek woonde, eieren van eigen kippen at en/of grondwater gebruikte, had hogere waarden. Door de resultaten van het onderzoek, werden de no regret- maatregelen aangepast.
Na afronding van dat bloedonderzoek, werd besloten dat alle omwonenden binnen een straal van 5 km rond de 3M-fabriek gratis kunnen deelnemen aan een onderzoek om PFAS in hun bloed te laten bepalen. Dat grootschalig bloedonderzoek loopt nog.
In opdracht van het Departement Zorg werd door Stichting Kankerregister in 2021 een onderzoek naar het voorkomen van kanker in Zwijndrecht uitgevoerd. Er werd een vergelijking gemaakt tussen de kankers in de buurt van de 3M-fabriek en de rest van Vlaanderen.
In 2022 werd een humane biomonitoring bij jongeren in de omgeving van 5 km rond 3M uitgevoerd. De resultaten van de jongerenstudie HBM omgeving 3M werden bekendgemaakt in het voorjaar van 2023.
Omdat er behalve 3M en PFAS ook andere industriële activiteiten en andere soorten vervuiling zijn in de omgeving van Zwijndrecht, kwam er een bijkomende studie over blootstelling aan verschillende vervuilingen én PFAS in de omgeving van 3M. De bedoeling was om te kijken wat de verhouding is van PFAS ten opzichte van andere vervuiling in de omgeving.
In een pilootstudie is aangetoond dat de waarden uit het PFAS-bloedonderzoek kunnen gekoppeld worden aan medische gegevens van de huisartsen. In het rapport staan aanbevelingen om dit in de praktijk uit te voeren.
Op verschillende plaatsen in Vlaanderen worden bloedonderzoeken PFAS aangeboden aan omwonenden van verschillende sites waar PFAS aanwezig is in de omgeving. Het Departement Zorg raadt zo een regionaal bloedonderzoek af. De argumenten en redeneringen van Departement Zorg staan in een nota uitgewerkt.
Humane biomonitoring
