Toezicht en handhaving binnen de woonzorg
Toezicht en handhaving in de woonzorgsector zijn essentieel om de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening en de veiligheid van gebruikers en personeel te waarborgen.
Veilige en kwaliteitsvolle zorg- en dienstverlening is essentieel, daarom zijn er erkennings- en subsidievoorwaarden voor de woonzorgvoorzieningen. De afdelingen Woonzorg en Inspectie zien toe op de naleving hiervan en bijsturing indien nodig.
Een inspectie kan uitgevoerd worden met verschillende redenen, namelijk:
- ter controle op de erkenningsvoorwaarden bij een woonzorgvoorziening;
- naar aanleiding van een klacht;
- in kader van een thematische inspectie, waarbij een specifiek thema onder de loep genomen wordt.
Wat zijn de verschillende stappen in handhaving?
1. Vaststellingen
Inbreuken en aandachtspunten kunnen vastgesteld worden door de inspecteurs van de afdeling Zorginspectie.
De functionele entiteit (afdeling Woonzorg) kan echter ook vanuit eigen controles inbreuken op de erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden vaststellen. Dit kan bijvoorbeeld door:
- een steekproefsgewijze controle van ingestuurde documenten en gegevens;
- signalen die we ontvangen vanuit monitoring van financiële gegevens;
- toevalligheden: zo kan bijvoorbeeld blijken dat een niet-erkende organisatie een beschermde naam gebruikt of dat een voorziening onvoldoende toegankelijk is door de openingsuren op de website te controleren;
- …
Vanuit afdeling Zorginspectie:
Zorginspectie gaat op inspectiebezoek langs bij de woonzorgvoorziening en bezorgt de definitieve inspectieverslagen aan afdeling Woonzorg van het Departement Zorg. Het departement gaat voor elk inspectieverslag na of er vastgestelde tekorten op de erkennings- of subsidiëringsvoorwaarden zijn. Het kan hierbij gaan om een inhoudelijke of een financiële inspectie.
Voor meer informatie over Zorginspectie kan u hier terecht.
Wat is het verschil tussen aandachtspunten en inbreuken?
- Inbreuk = inbreuken op de regelgeving
De inbreuken staan in het inspectieverslag omschreven onder de ‘vaststellingen’. Het zijn inbreuken op de regelgeving. Er wordt altijd verwacht dat deze inbreuken weggewerkt worden. - Aandachtspunten = ook aan te pakken
Aandachtspunten zijn elementen die de kwaliteit van de zorg- en dienstverlening beïnvloeden. Hiervan wordt verwacht dat ze aanpakt worden om de kwaliteit van de voorziening te verbeteren.
2. Opvolging en handhaving
Het opvolgings- en handhavingstraject dat gevolgd wordt, is afhankelijk van de tekorten en aandachtspunten die vastgesteld worden. Hierbij stellen we ons een aantal vragen:
- Hoeveel tekorten werden vastgesteld?
- Zijn er ernstige tekorten vastgesteld?
- Zijn er aanhoudende tekorten (= tekorten die niet aangepakt worden of die we binnen dezelfde voorziening zien terugkeren)?
Wanneer er ernstige tekorten vastgesteld worden of wanneer tekorten blijven aanhouden, zal overgegaan worden tot een formeel handhavingstraject.
In de andere gevallen zal een remediëringstraject opgestart worden.
De secretaris-generaal kan ook beslissen om een administratieve geldboete op te leggen aan een woonzorgvoorziening of vereniging die niet voldoen aan de erkenningsvoorwaarden. Het boetebedrag ligt tussen 2.500 en 25.000 euro.
Remediëringstraject
Als er tekorten of aandachtspunten vastgesteld worden, moet u minstens een remediëringsplan opstellen. Dit is een concreet plan van aanpak waarin de initiatiefnemer per tekort aantoont:
- Hoe het reeds aangepakt werd of zal aangepakt worden.
- Wanneer de maatregel uitgevoerd werd of zal worden.
- Wie verantwoordelijk is voor de uitvoering en opvolging van de maatregel.
De afdeling Woonzorg beoordeelt of de inhoud van het remediëringsplan voldoende is en controleert of de vooropgestelde maatregelen wel degelijk uitgevoerd werden. Zo kan de administratie bewijsstukken opvragen of een nieuwe inspectieaanvraag doen door Zorginspectie.
Wanneer blijkt dat er geen of te weinig verbeteringen gerealiseerd worden, dan kunnen er sancties volgen of kan het formeel handhavingstraject opgestart worden.
Formeel handhavingstraject
Aanmaning en verhoogd toezicht
De aanmaning is de eerste formele stap in het handhavingstraject en een waarschuwing voor andere sancties. Het is een aangetekende brief waarin Departement Zorg de initiatiefnemer aanmaant om snel en daadkrachtig te handelen om de inbreuken weg te werken. Soms worden er ook voorwaarden in opgelegd die je moet volgen om verdere stappen in het handhavingstraject te voorkomen. Een aanmaning dient altijd ernstig genomen te worden.
Als er ernstige of aanhoudende tekorten zijn die de kwaliteit van zorg beïnvloeden, kan de secretaris-generaal besluiten om de woonzorgvoorziening onder verhoogd toezicht te plaatsen. Dit toezicht begint op de datum van de aanmaning en duurt totdat de problemen structureel en blijvend zijn opgelost. Tijdens deze periode kan de administratie verschillende onderzoeken uitvoeren om te controleren of de erkenningsvoorwaarden worden nageleefd.
Hierover wordt ook actief gecommuniceerd door het Departement Zorg. De lijst met voorzieningen die onder verhoogd toezicht staan, is publiek toegankelijk en is op deze pagina terug te vinden.Voorlopig bewindvoerder
Daarnaast kan de Vlaamse Regering beslissen om een voorlopig bewindvoerder aan te stellen. De aanstelling van een voorlopig bewindvoerder wordt uitgevoerd bij dagvaarding in kortgeding. Dit betreft een spoedige, maar tijdelijke maatregel. Deze maatregel wordt opgelegd als door het wanbeheer van de initiatiefnemer niet meer in continuïteit en kwaliteit van de zorg- en dienstverlening kan voorzien worden.
Erkenning wijzigen, schorsen of intrekken
Als de initiatiefnemer zich niet houdt aan de termijnen en voorwaarden in de aanmaning, kan de secretaris-generaal de erkenning wijzigen, schorsen of intrekken. De initiatiefnemer krijgt hiervan een aangetekende brief en heeft 30 dagen om bezwaar te maken. Als er geen bezwaar komt, volgt een definitieve beslissing. Ook het lokaal bestuur wordt hiervan op de hoogte gebracht.
Wat is het verschil tussen een schorsing en een intrekking van de erkenning?
- Tijdens de duur van de schorsing kan een woonzorgvoorziening of vereniging alleen verder blijven functioneren voor de gebruikers die op het ogenblik waarop de schorsingsmaatregel ingaat, in de woonzorgvoorziening of de vereniging opgenomen waren of er zorg en ondersteuning van ontvingen, of voor nieuwe gebruikers die een schriftelijke opnameovereenkomst hebben ondertekend vóór de datum van de schorsingsbeslissing.
- De beslissing tot intrekking van de erkenning heeft voor woonzorgvoorziening met een verplichte erkenning de sluiting van de voorziening tot gevolg. Bij de woonzorgvoorzieningen waarvoor de erkenning niet verplicht is (bijvoorbeeld: lokaal dienstencentrum, dienst voor gezinszorg, dienst voor gastopvang, dienst voor thuisverpleging, vereniging voor mantelzorgers, …), heeft dit als gevolg dat het verboden is de erkende benaming te blijven gebruiken. Bij het intrekken van een erkenning stopt ook de eventuele subsidiëring van de voorziening.
Toepasselijke regelgeving
- Sector(en)
- Woonzorg