Inspecteren van persoonlijke budgetten en hulpmiddelen

Het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH) subsidieert persoonlijke budgetten voor minderjarigen en volwassenen. Met een persoonlijk budget wordt bedoeld:

• het persoonlijke-assistentiebudget (PAB) voor minderjarigen: een budget dat het VAPH verleent aan personen met een handicap (tot en met de leeftijd van 21 jaar) of hun wettelijke vertegenwoordiger om zorg en ondersteuning thuis, in een multifunctioneel centrum (MFC) of op school te organiseren en te financieren.
• het persoonsvolgend budget (PVB) voor volwassenen: een budget op maat waarmee de persoon met een handicap zorg en ondersteuning kan vergoeden binnen het eigen netwerk, bij vrijwilligers, bij individuele begeleiders, bij professionele zorgverleners en bij door het VAPH vergunde zorgaanbieders.

Het VAPH kan ook bijdragen in de kosten voor de aankoop van hulpmiddelen, aanpassingen aan een woning en herstelling en onderhoud van hulpmiddelen. Die tegemoetkoming duiden we aan als individuele materiële bijstand (IMB). 

Zorginspectie inspecteert de personen met een handicap die een persoonlijk budget krijgen van het VAPH of die gebruikmaken van hulpmiddelen gesubsidieerd door het VAPH. U vindt meer informatie over persoonlijke budgetten en over hulpmiddelen op de website van het VAPH.

Zorginspectie focust op de vraag of het gebruik van het persoonlijke budget en het gebruik van de hulpmiddelen overeenstemmen met de geldende regelgeving en richtlijnen waaraan een gebruiker zich moet houden. Ze gaat ook na of een aantal randvoorwaarden zijn vervuld die kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven. 

Over regelgeving en richtlijnen vindt u meer informatie op de website van het VAPH.

Iedere budgethouder of gebruiker van hulpmiddelen kan een inspectie krijgen. Zorginspectie neemt zelf het initiatief of gaat in op een vraag van het VAPH. De concrete keuze wordt om verschillende redenen gemaakt:

• een at random selectie door Zorginspectie of het VAPH
• een mogelijk probleem met de besteding van het budget, bijvoorbeeld naar aanleiding van een budgetcontrole door het VAPH
• een opvolging van eerdere vaststellingen
• …

Een inspectie van een persoonlijk budget of van hulpmiddelen vindt altijd plaats bij de persoon met een handicap. Wanneer een externe bewindvoerder het persoonlijke budget beheert, kan een deel van het inspectiebezoek op het kantoor van de bewindvoerder plaatsvinden. 

Een inspectie vindt in principe aangekondigd plaats. De afspraak wordt per mail of brief bevestigd. Aangezien de inspecties in de privésfeer plaatsvinden, wordt altijd toestemming gevraagd om de woning te betreden. Bij de mail of brief is het document ‘schriftelijke toestemming voor het betreden van de woning’ toegevoegd. We vragen om dat ondertekend klaar te leggen.

Bij haar inspecties hanteert Zorginspectie verschillende methodieken zoals:

• gesprekken met de persoon met een handicap en/of de vertegenwoordiger 
• inzage in documenten bij een inspectie over het persoonlijke budget (zoals afgesloten overeenkomsten, facturen en creditnota’s, rekeninguittreksels van de budgetrekening…) 
• gesprekken met de aanwezige persoonlijk assistent(en) bij een inspectie over het persoonlijke budget
• rondgang in de ruimtes waar de hulpmiddelen zich bevinden bij een inspectie over de hulpmiddelen.

Meer algemene informatie over inspecteren vindt u op de pagina van Zorginspectie.

Bij een inspectie over het persoonlijke budgetpdf bestand281.1kb zal de inspecteur vragen om aan te tonen hoe de budgethouder met het persoonlijke budget omgaat. De inspecteur gaat na hoe de budgethouder het budget besteedt en of die de nodige bewijsstukken kan voorleggen zoals overeenkomsten, facturen, betalingsbewijzen, rekeninguittreksels, creditnota’s… Een budgethouder moet alle overeenkomsten en bewijzen van kosten gedurende minstens 7 jaar thuis en/of digitaal bewaren. Standaard wordt minstens het laatste volledige kalenderjaar gecontroleerd. Daarnaast wordt nagegaan hoe de zorg en ondersteuning georganiseerd zijn en of een aantal randvoorwaarden vervuld zijn die kunnen bijdragen aan de kwaliteit van leven.

Bij een inspectie over hulpmiddelenpdf bestand252.0kb zal de inspecteur ingaan op de verschillende hulpmiddelen en aanpassingen die de persoon met een handicap kreeg goedgekeurd, de mate waarin die worden gebruikt en het gebruiksnut dat men ondervindt. Ook de ervaringen met herstellings- of onderhoudskosten, leveranciers en het multidisciplinaire team komen aan bod.

Het inspectieverslag bevat de vaststellingen van de inspecteur. Het verslag heeft volgende doelen: 

• Vaststellingen schriftelijk weergeven 
  Het verslag beschrijft de vaststellingen van de inspecteur. Bijvoorbeeld: voldoet de besteding van het budget aan de geïnspecteerde regelgeving? 
  De inspecteur noteert de vaststellingen in de vorm van een inbreuk of een aandachtspunt. Een inbreuk wordt genoteerd bij de niet-naleving van de regelgeving. Onder regelgeving verstaan we niet alleen wetgeving, maar ook geformaliseerde afspraken (decreet van 19-01-2018 houdende het overheidstoezicht in het kader van het gezondheids- en welzijnsbeleid, artikel 2, 6° en artikel 3).
  Een aandachtspunt vraagt aandacht voor de bijsturing van bepaalde elementen zonder dat er sprake is van een inbreuk. Het gaat dan om rechtzettingen van kleine fouten of om bijsturingen die het budgetbeheer transparanter maken. 
  Ook eventuele knelpunten op het vlak van de organisatie van de zorg en ondersteuning krijgen een plaats in het verslag.
• De budgethouder of de gebruiker van de hulpmiddelen informeren
  Het inspectieverslag informeert de geïnspecteerde schriftelijk over de vaststellingen van Zorginspectie. 
• Rapporteren aan de inhoudelijk bevoegde entiteit: het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (VAPH).
• Knelpunten signaleren 
  Inspecties leggen tekortkomingen, leemten en/of gebreken in de regelgeving bloot. Door die te signaleren, kunnen de entiteiten van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin verbeteracties ondernemen.  

Om privacyredenen bezorgt Zorginspectie een inspectieverslag over een persoonlijk budget of over hulpmiddelen uitsluitend aan de budgethouder of gebruiker van de hulpmiddelen of de wettelijk vertegenwoordiger. In overeenstemming met de openbaarheidsregelgeving kunnen burgers inspectieverslagen over voorzieningen opvragen. Dat is niet mogelijk voor inspectieverslagen over persoonlijke budgetten of hulpmiddelen.

Voor alle vragen over de inspecties kunt u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be 

Na een inspectiebezoek ontvangt de budgethouder of de gebruiker van de hulpmiddelen het ontwerpverslag met de vaststellingen van de inspectie.  

• Reactiemogelijkheid 
  De geïnspecteerde krijgt 14 kalenderdagen de tijd om schriftelijk te reageren. Het inspectieverslag wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde de kans heeft gehad om te reageren op eventuele onjuistheden die in het verslag zijn opgenomen. Denk aan feitelijke vergissingen, onduidelijk omschreven vaststellingen of foutieve contactgegevens.  
• Beslissing door de inspecteur 
  De inspecteur beoordeelt de reactie en beslist of het ontwerpverslag al dan niet wordt aangepast. Als er geen reactie wordt ingediend of als de reactie niet tot wijzigingen leidt, wordt het ontwerpverslag automatisch het definitieve verslag.  
• De bevoegde entiteit informeren 
  Na elke inspectie deelt Zorginspectie haar vaststellingen en eventuele reacties met het VAPH. Het VAPH spreekt zich uit over de mogelijke gevolgen van de inspectie op basis van onder andere de vaststellingen van Zorginspectie en het eigen dossier. Het feit dat de inspectie en handhaving gescheiden zijn, noemen we functiescheiding.

• Ondersteuning van het beleid 
  Zorginspectie rapporteert niet alleen over individuele voorzieningen, maar neemt ook de taak op zich om, op basis van de inspectievaststellingen, een beeld te schetsen van een sector of een bepaalde problematiek.