Voeding en klimaat

Door de klimaatverandering kampt ook de voedingssector met nieuwe uitdagingen, zoals oogstschade door extreme weersomstandigheden, plagen, afname van de voedselkwaliteit en een mogelijke toename van voedselinfecties. Tegelijkertijd draagt de voedselsector zelf bij tot het klimaatprobleem door broeikasgasuitstoot. 

Met de voedingsdriehoek dragen we vanuit het gezondheids- en welzijnsbeleid bij aan een duurzaam voedselsysteem. Als je kiest voor een voedingspatroon volgens de gezonde en milieuverantwoorde voedingsdriehoek, met meer plantaardige dan dierlijke eiwitten die je bij voorkeur haalt uit lokale seizoensgroenten, draag je bij aan een duurzamer voedselsysteem met drie uitgangspunten: 

1. Meer plantaardige dan dierlijke voeding.
2. Zo weinig mogelijk lege calorieën, zoals frisdrank, koeken en chips. 
3. Zo weinig mogelijk voedselverlies en gematigde consumptie.

Dit voedingspatroon verkleint ook het risico op obesitas, kanker en hartziekten die vaker voorkomen bij diëten met veel rood vlees en bewerkte voeding. Het verbetert de luchtkwaliteit, waterkwaliteit en biodiversiteit.

Verder ondersteunt het Departement Zorg andere Vlaamse initiatieven zoals: 

• de Vlaamse Voedselstrategie en Vlaamse Eiwitstrategie, twee initiatieven van het Departement Landbouw en Visserij. 
• de Green Deal Eiwitshift op ons bord, een initiatief van het Departement Omgeving. 
• acties rond duurzame voeding en voedselverspilling zijn mee opgenomen in de Green Deal Duurzame Zorg.

In België krijgen elk jaar ongeveer 3000 mensen een darminfectie door salmonella in voeding. 12.000 mensen krijgen maagdarminfecties door campylobacter in besmet voedsel. In werkelijkheid liggen die cijfers veel hoger omdat maar een beperkt aantal mensen naar de huisarts gaat. 

De link tussen voedselinfecties en klimaatverandering is complex en wordt steeds meer onderzocht. Klimaatverandering kan de incidentie en verspreiding van voedselgerelateerde infecties beïnvloeden door veranderingen in temperatuur, neerslag, en extreem weer zoals hittegolven of overstromingen. Hier zijn enkele belangrijke manieren waarop klimaatverandering een rol speelt bij voedselinfecties:

• Temperatuurstijging: Hogere temperaturen kunnen de groei en overleving van bacteriën, virussen en parasieten in voedsel en water bevorderen. Bacteriën zoals Salmonella en Campylobacter, die vaak voedselinfecties veroorzaken in Vlaanderen, vermenigvuldigen zich sneller bij warmere temperaturen. Dit kan, bv bij gebrekkige koeling van voeding, leiden tot meer infecties, vooral in de zomermaanden.
• Extreem weer en voedselveiligheid: Klimaatverandering zorgt voor meer frequentie en intensiteit van extreme weersomstandigheden, zoals hittegolven en zware regenval. Dit kan niet alleen invloed hebben op de landbouwproductie en voedselverwerking, maar ook op de manier waarop voedsel wordt bewaard en vervoerd. Hitte kan bijvoorbeeld leiden tot een sneller bederf van voedsel als de koelketen niet goed wordt gehandhaafd. Extreme regenval kan bijdragen aan voedselinfecties. Overstromingen kunnen bijvoorbeeld oppervlaktewater vervuilen met bacteriën en virussen, die dan in de voedselketen terecht kunnen komen. 
• Veranderingen in consumentengedrag: Klimaatverandering kan ook indirect invloed hebben door veranderingen in het consumentengedrag. Zo kan een warmere temperatuur leiden tot een verhoogde vraag naar verse groenten, fruit en ongekookte producten. Deze producten kunnen soms besmet zijn als ze worden geteeld of verwerkt in gebieden met verontreinigd water of als er onvoldoende hygiëne is tijdens de productie en verwerking.

Deze aspecten laten zien dat klimaatverandering een potentiële risicofactor is voor een toename van voedselgerelateerde infecties, en onderstrepen de noodzaak van een geïntegreerde benadering voor voedselveiligheid, waarin rekening wordt gehouden met veranderende klimatologische omstandigheden. Zo kunnen vroege waarschuwingssystemen en aangepaste beleidsmaatregelen helpen om de impact van klimaatverandering op voedselinfecties te beperken.