Inspectie in beschut wonen

Een initiatief van beschut wonen (IBW) begeleidt mensen met psychische problemen die geen permanent verblijf in een psychiatrisch ziekenhuis of psychiatrisch verzorgingstehuis nodig hebben . Een IBW organiseert aangepaste dagactiviteiten voor de bewoners: sommigen volgen een opleiding, anderen werken of doen vrijwilligerswerk en nog anderen gaan naar een activiteitencentrum of volgen dagbehandeling in een psychiatrisch ziekenhuis.

Een begeleider komt 1 keer of meerdere keren per week langs in het initiatief van beschut wonen. De begeleider bespreekt met de bewoners een aantal zaken die voor iedereen belangrijk zijn. Daarnaast is er individuele begeleiding: bewoners krijgen bijvoorbeeld hulp om het huis netjes te houden, de administratie te doen, een goede dagactiviteit te zoeken, een voedzame maaltijd klaar te maken… Het personeel van een IBW heeft dus vooral een begeleidende taak die gericht is op de maximale ontwikkeling van de persoonlijke zelfstandigheid van de bewoners.

Beschut wonen betekent voor sommige personen een overgang naar een zelfstandig leven in de maatschappij. Voor anderen is beschut wonen een definitieve woonvorm.

Zorginspectie gaat na of de kwaliteit van de zorg in een initiatief van beschut wonen overeenkomt met wat de wetgeving en geformaliseerde afspraken voorschrijven. De erkenningsvoorwaarden waaraan de initiatieven van beschut wonen moeten voldoen en die Zorginspectie toetst, vindt u op de website van het Departement Zorg.

Zorginspectie is niet bevoegd om (de kwaliteit van) het individuele medische en therapeutische handelen te beoordelen. De focus van Zorginspectie ligt op de organisatie van de zorg en de maatregelen die de voorziening en haar medewerkers nemen om de kwaliteit van de zorg en de veiligheid van de zorggebruikers zo goed mogelijk te garanderen.

Zorginspectie wil de dagelijkse zorgpraktijk in een initiatief van beschut wonen nagaan. 

Bij haar inspecties in initiatieven van beschut wonen hanteert Zorginspectie verschillende methodieken zoals:

• observaties
• inzage in documenten (onder andere dossiers van zorggebruikers)
• gesprekken met zorggebruikers en/of familieleden
• gesprekken met medewerkers en verantwoordelijken

Dossierinzage vormt een essentieel deel van de inspectiemethodiek, omdat we heel wat onderwerpen alleen op die manier kunnen objectiveren. Uit respect voor de bescherming van de privacy van de zorggebruiker engageert Zorginspectie zich uitdrukkelijk om zorgvuldig om te gaan met het controleren van gegevens in dossiers van zorggebruikers. Meer algemene informatie over inspecteren vindt u op de pagina van Zorginspectie.

Inspectie met focus op de inhoudelijke werking

In 2025 start een nieuwe inspectieronde in de initiatieven van beschut wonen. Verdere informatie volgt.

Thematische inspectie

Tijdens een thematische inspectie inspecteren we een specifiek thema, ofwel binnen een welbepaalde sector, ofwel sectoroverschrijdend. De keuze van de thema’s is gebaseerd op specifieke risico’s voor de doelgroep, maatschappelijke relevantie… Afhankelijk van de concrete inhoud van de inspectie is de inspecteur of het inspectieteam een halve of een volledige dag ter plaatse.
 
Hieronder vindt u een overzicht van de thematische inspecties in initiatieven van beschut wonen:

• suïcidepreventie (2021-2023)

Klachtinspecties

Klachten over initiatieven van beschut wonen kunnen worden gemeld bij de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg. Als het aangewezen is, kan Zorginspectie een inspectie ter plaatse uitvoeren.

Het inspectieverslag van een initiatief van beschut wonen bevat de vaststellingen van de inspecteur. Het verslag heeft volgende doelen:

• Vaststellingen schriftelijk weergeven 
  Het verslag beschrijft de vaststellingen van de inspecteur. Bijvoorbeeld: voldoet de voorziening aan de geïnspecteerde regelgeving?
• De voorziening informeren
  Het inspectieverslag informeert de voorziening en de inrichtende macht schriftelijk over de vaststellingen van Zorginspectie.
• Rapporteren aan de inhoudelijk bevoegde entiteit: de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg.
• Burgers informeren
  De definitieve inspectieverslagen worden gepubliceerd via de CoBRHA Viewer.
• Knelpunten signaleren 
  Inspecties leggen tekortkomingen, leemten en/of gebreken in de regelgeving bloot. Door die te signaleren, kan de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg verbeteracties ondernemen.

Zorginspectie moedigt de voorzieningen aan om open te communiceren over haar vaststellingen. Voor alle vragen over de inspecties kunt u contact opnemen met contact.zorginspectie@vlaanderen.be 

Na een inspectiebezoek ontvangen de geïnspecteerde voorziening en de inrichtende macht het ontwerpverslag met de vaststellingen van de inspectie.

• Reactiemogelijkheid 
  De voorziening krijgt 14 kalenderdagen de tijd om schriftelijk te reageren. Het inspectieverslag wordt pas definitief nadat de geïnspecteerde de kans heeft gehad om te reageren op eventuele onjuistheden in het verslag. Denk aan feitelijke vergissingen, onduidelijk omschreven vaststellingen of foutieve contactgegevens.
• Beslissing door de inspecteur 
  De inspecteur beoordeelt de reactie en beslist of het ontwerpverslag al dan niet wordt aangepast. Als er geen reactie wordt ingediend of als de reactie niet tot wijzigingen leidt, wordt het ontwerpverslag automatisch het definitieve verslag.
• De bevoegde entiteit informeren 
  Na elke inspectie deelt Zorginspectie haar vaststellingen en eventuele reacties met de bevoegde entiteit van het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin (voor de initiatieven van beschut wonen is dat de afdeling Eerste Lijn en Gespecialiseerde Zorg van het Departement Zorg. Die entiteit volgt de vaststellingen uit het inspectieverslag op en beslist of er gevolgen zijn voor de verdere erkenning, vergunning of toekenning van subsidies. Het feit dat de inspectie en handhaving gescheiden zijn, noemen we functiescheiding.

• Ondersteuning van het beleid
  Zorginspectie rapporteert niet alleen over individuele voorzieningen, maar neemt ook de taak op zich om, op basis van de inspectievaststellingen, een beeld te schetsen van een sector of een bepaalde problematiek.
• Informatie voor de burger 
  Zorginspectie wil de burger informeren over haar vaststellingen bij inspecties in Vlaamse zorgvoorzieningen. Op die manier levert Zorginspectie een bijdrage aan transparantie over de kwaliteit van de zorg in die voorzieningen.

Hieronder vindt u de overzichtsrapporten over de initiatieven van beschut wonen:

• thematische inspectieronde suïcidepreventie (2021-2023)