Legionella en gezondheid

Legionella is een bacterie die in water leeft. Als u kleine druppeltjes water inademt die de bacterie bevatten, kan u ziek worden. Dit gebeurt vooral op plaatsen waar water wordt verneveld of waar het water lang stil staat. Voorbeelden van verschillende watersystemen zijn:

• Douchekoppen
• Badkamerkranen
• Sanitaire leidingen
• Waterboilers
• Jacuzzi’s, zwembaden en sauna’s
• Koeltorens

Onder de juiste omstandigheden kan de bacterie groeien en zich vermeerderen. We spreken over risicoplaatsen bij publiek toegankelijke plaatsen waar er verplicht maatregelen moeten genomen worden om de volksgezondheid te beschermen. 

Legionella groeit het beste in water met een temperatuur tussen de 25°C en 45°C. Bij 50°C stopt de vermenigvuldiging, maar blijft de bacterie leven. Vanaf 55°C begint Legionella af te sterven, en dit proces versnelt bij 60°C.

Een belangrijke maatregel om de groei van Legionella tegen te gaan, is het bewaken van de watertemperatuur. Daarnaast heeft de bacterie voedingsstoffen nodig, die te vinden zijn in de biofilm aan de binnenkant van leidingen. Stilstaand water en slecht onderhoud (zoals kalkvorming) vormen ideale omstandigheden voor Legionella. Om de groei en verspreiding van deze bacterie tegen te gaan kunnen er verschillende maatregelen genomen worden. 

Er zijn ongeveer 40 soorten Legionella bacteriën, waarvan sommige ziekmakender zijn dan andere. U kan besmet raken door zeer kleine waterdruppeltjes (aerosolen) in te ademen die de bacterie bevatten. Deze aerosolen ontstaan bij het vernevelen van water, bijvoorbeeld tijdens het douchen of in een koeltoren.
Niet iedereen die deze druppeltjes inademt, wordt ziek. Het risico is groter voor:

• Personen vanaf 65 jaar
• Rokers
• Personen met een verzwakt afweersysteem

Een ernstige longontsteking veroorzaakt door Legionella heet legionellose, ook wel gekend als veteranenziekte. Dit is een meldingsplichtige infectieziekte.

Om de kans op groei en verspreiding van Legionella in publiek toegankelijke plaatsen te minimaliseren, is er in Vlaanderen een wetgevend kader opgesteld. De titel van de wet is "Besluit van de Vlaamse Regering van 9 februari 2007 betreffende de preventie van de veteranenziekte op publiek toegankelijke plaatsen", afgekort het Legionellabesluit. 

Het Legionellabesluit omvat:

• Het opstellen van een beheersplan met risicoanalyse
• Drempelwaarden voor concentraties Legionella per type inrichting

Open dit besluit in de Vlaamse codex.

Wanneer er een geval van legionellose wordt gemeld, neemt het team van Infectieziektebestrijding een uitgebreide vragenlijst af bij de patiënt of diens familie. Hiermee proberen ze de bron van de besmetting te achterhalen. Als een publiek toegankelijk gebouw een mogelijke bron is, wordt contact opgenomen met de verantwoordelijke van het gebouw. Het Departement Zorg geeft dan gericht advies en stuurt bij waar nodig. Zo helpen we samen om de verspreiding van Legionella te voorkomen en onze gezondheid te beschermen.