Geluid

Blootstelling aan ongewenst omgevingsgeluid heeft een grote impact op de gezondheid, zelfs al voel je je er niet direct door gehinderd. Het kan leiden tot stress, slaapverstoring en hart- en vaataandoeningen, maar het werkt ook bijvoorbeeld diabetes type II in de hand en het kan zorgen voor een vertraagde ontwikkeling bij kinderen.

Voor een meer algemene uitleg over geluid en de effecten ervan op de gezondheid verwijzen we door naar het rapportpdf bestand3.5mb dat de Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg hierover geschreven heeft, of de samenvattingpdf bestand700.5kb ervan. 
Op de website van de Wereldgezondheidsorganisatie vind je meer achtergrondinformatie over omgevingsgeluid en gezondheid. De gezondheidskundige richtwaarden voor blootstelling aan omgevingslawaai vind je in het rapport Environmental noise guidelines for the European Region (Wereldgezondheidsorganisatie, 2018). 

Op deze pagina gaan we dieper in op wegverkeersgeluid. Over een aantal andere bronnen van geluid, zoals industrie en luchtvaart, vind je meer info bij Milieugezondheidskundige aandachtsgebieden.

Blootstelling aan geluid van verkeer heeft een grote impact op de gezondheid. Uit de Burgerbevraging Leefomgevingskwaliteit Vlaanderen blijkt dat 29,4% van de Vlamingen zich in 2023 tamelijk tot extreem gehinderd voelden door wegverkeersgeluid. 

De Environment Health Impact Simulator (E-HIS) rekent door wat de verwachte gezondheidsimpact is van blootstelling aan luchtverontreiniging en verkeerslawaai. Naast slaapverstoring en ernstige  geluidshinder, wordt ook het verwachte aantal gevallen van ischemische hartziekten gevisualiseerd.

Hoe langer je aan verkeersgeluid blootgesteld bent, hoe meer risico op gezondheidsproblemen. Toch maakt de periode waarin je aan geluid blootgesteld bent, ook een verschil. Zo is het verschil tussen dag en nacht uiteraard belangrijk. Nachtelijk lawaai heeft een invloed op de slaapkwaliteit. Maar ook de periode in je leven kan een verschil maken. Zo werd in een onderzoek uit 2024 (Long term exposure to road traffic noise and air pollution and risk of infertility in men and women: nationwide Danish cohort study | The BMJ) een verband gevonden tussen blootstelling aan verkeersgeluid en onvruchtbaarheid bij vrouwen. Let er ook op dat er grote individuele verschillen zijn in geluidsgevoeligheid.

Een gezondere leefomgeving maken we allemaal samen. Iedereen kan zijn steentje bijdragen door telkens te kiezen voor de gezondste verplaatsingswijze (cf. STOP-principe), maar lokale overheden en de hogere overheden hebben uiteraard ook een belangrijke rol om het aandeel van het gemotoriseerd wegverkeer, en dan vooral van de privéwagens, terug te dringen. Zo boeken we gezondheidswinst. Departement Zorg brengt de gezondheidsargumenten in bij andere beleidsdomeinen en via de Logo’s bij de lokale besturen. Minder gemotoriseerd wegverkeer zorgt voor meerdere win-wins, niet alleen voor minder omgevingslawaai.

We investeren en dragen bij in onderzoek en geven advies in onderzoeken, rapporten en beleidsinitiatieven gerelateerd aan luchtkwaliteit, ook van partners binnen en buiten de Vlaamse overheid, onder meer:

• In de Environment Health Impact Simulator (E-HIS infographic en tool) rekenen we door wat de verwachte gezondheidsimpact is van blootstelling aan luchtverontreiniging en verkeerslawaai.
   
• In het rapport Schoolstraten van onze Partnerorganisatie Milieugezondheidszorg worden de gezondheidsvoordelen van schoolstraten onderzocht.
   
• Het rapport "Ruimtelijke strategieën voor gezonde omgevingen: case street canyons” geeft inzicht in de strategieën om via ruimtelijk beleid en ruimtelijke inrichting de blootstelling van de bevolking aan omgevingslawaai, luchtverontreiniging en hittestress en de invloed ervan op de gezondheid in street canyons te beperken.
   
• Stad Antwerpen hanteert al eerste gemeente in Vlaanderen een beoordelingskader gevoelige bestemmingen bij de vergunningverlening van scholen en kinderdagverblijven. Departement Zorg en de partnerorganisatie Milieugezondheidszorg hebben stad Antwerpen ondersteund bij de ontwikkeling, evaluatie en actualisatie van dit kader.
   
• Meer info over de Vlaamse doelstellingen en acties rond omgevingslawaai vind je op de website van het Departement Omgeving.
   
• Ook in het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen wordt onder meer in de kernkwaliteit Gezondheid omgevingslawaai luchtkwaliteit mee beschouwd.
   
• In de duurzaamheidsmeter wijken wordt ook omgevingslawaai meegenomen. Dit instrument wordt in 2024-2025 geactualiseerd in opdracht van departement Omgeving en departement Zorg.
   
• Het rapport Methodiek rond gezondheidsimpact infrastructuurwerken uit 2015 heeft mee de basis gelegd voor de ontwikkeling van het nieuwe MER-richtlijnenboek Mens-Gezondheid.
   
• Luwte-oases kunnen een verademing zijn om tot rust te komen in drukke woon- en werkomgevingen.
   
• Departement Zorg steunt mee het citizen science-onderzoeksproject De Oorzaak van de Universiteit Antwerpen, het Universitair Ziekenhuis Antwerpen en De Morgen.
   

Departement Zorg heeft ook een adviesverlenende rol in de milieu-effectrapportage en heeft meegewerkt aan het MER-richtlijnenboek Mens-Gezondheid.

• Een duurzame mobiliteit draagt niet enkel bij aan een betere geluidskwaliteit, maar heeft nog heel wat andere gezondheidsvoordelen.
   
• De Logo’s dragen de principes van een gezonde publieke ruimte uit naar de lokale besturen. 
   
• We brengen meer tijd binnen door dan buiten. De kwaliteit van de binnenlucht wordt beïnvloed door de buitenlucht, maar kent daarnaast nog een aantal specifieke aandachtspunten. Meer informatie hierover vind je onder Binnenmilieu.
   
• Het belang van een gezonde geluidskwaliteit wordt ook onderschreven in de Gezondheidsdoelstelling Milieugezondheidszorg.
   
• Het Europees Milieuagentschap geeft een overzicht van de problematiek van omgevingslawaai en de gezondheidsimpact ervan in Europa.