Actieve verplaatsingen en modal shift
Actieve verplaatsingen zijn verplaatsingen te voet of per (elektrische) fiets. Een gezonde publieke ruimte bevordert actieve vrijetijds- én functionele verplaatsingen. Functionele verplaatsingen zijn verplaatsingen naar school, werk, winkel, horeca, sportclub, familie- of vriendenbezoek, bibliotheek, theater, enz. Actieve verplaatsingen genieten met voorsprong de voorkeur omdat ze o.a. een invloed hebben -het woord zegt het zelf- op de hoeveelheid lichaamsbeweging.
Sedentair gedrag
Sedentair gedrag of lang stilzitten is alles wat je doet terwijl je ligt of zit en waarbij je heel weinig energie verbruikt. Verplaatsingen per auto -is het nu als chauffeur of als passagier- horen daar ook bij, terwijl actieve verplaatsingen te voet of per fiets juist voor extra lichaamsbeweging zorgen. Zelfs het nemen van openbaar vervoer is beter omdat je nog altijd een voor- en natraject hebt dat meestal te voet wordt afgelegd.
Modal shift
Modal shift is Engels voor een wijziging van de manier waarop we ons verplaatsen. Als deze wijziging een verschuiving inhoudt weg van de auto en meer richting actieve verplaatsingen dan kan dit een aanzienlijke gezondheidswinst opleveren op verschillende vlakken. Bovendien heeft het vaak ook voordelen voor het milieu en is het goedkoper.
Zowel wat gezondheid, milieu, als duurzaamheid betreft gaat de voorkeur met voorsprong naar verplaatsingen te voet en per fiets.
Uiteraard is een drukke straat met veel autobewegingen niet ideaal voor de verkeersveiligheid. Maar auto’s hebben op veel méér zaken een negatieve impact dan op veiligheid alleen. Ons enorm wagenpark zorgt ook voor slechte luchtkwaliteit, geluidshinder, files, te veel asfalt en beton en te weinig plaats voor groen, minder sociale contacten, minder mentaal welbevinden, het zorgt voor massaal veel materiaalgebruik en auto’s nemen veel plaats in in onze publieke ruimte.
Dit alles heeft invloed op onze gezondheid.
Daarom moeten we niet enkel inzetten op minder autokilometers maar ook op minder autobezit.
We zouden Vlaanderen dus zo moeten inrichten opdat we minder autoafhankelijk zijn en meer verplaatsingen te voet of per fiets kunnen en willen maken. Daar is zeker nog ruimte voor; van alle auto-kilometers die in Vlaanderen werden afgelegd in 2021-2022 was ongeveer 1/2 voor ritjes onder de 5km en ongeveer 1/3 zelfs voor ritjes onder de 1km: deze korte ritten zijn makkelijk met actieve verplaatsingen te doen.
De Gezondheidscalculator Modal Shift berekent deze maatschappelijke gezondheidswinst bij overstap van een aantal gemotoriseerde verplaatsingen naar actieve verplaatsing in euro.
Naast actieve verplaatsingen is openbaar vervoer (trein-tram-bus) een goede tweede optie.
Enkel de ‘restkilometers’ die niet te voet, met de fiets of het openbaar vervoer lukken zouden met de wagen mogen gebeuren. Idealiter is dat een (elektrische) deelwagen die compact en licht is, aangedreven door groene energie en gemaakt volgens de principes van de circulaire economie.
Meer uitleg hierover vind je ook op de pagina van het STOP-principe.
Schoolstraten
Eén van de mogelijkheden om kinderen meer actief naar school te laten gaan is het inrichten van schoolstraten. Een schoolstraat kan bijdragen aan een aangenamere leefomgeving en gezondheidswinst bieden voor de schoolkinderen.
We hebben hierover een samenvatting, een folder, een wetenschappelijk rapport en beleidsaanbevelingen.